BAZA
DRZEWORYTÓW
DRZEWORYTÓW
Baza Danych
00001368
.jpg)
.jpg){kind=link}
materiał (podłoża): papier
technika: drzeworyt wzdłużny
tech. zdobnicza: kolorowanie i malowanie
wymiary: 28 x 19,5 cm
technika: drzeworyt wzdłużny
tech. zdobnicza: kolorowanie i malowanie
wymiary: 28 x 19,5 cm
miejsce powstania: Polska miejsce pozyskania: Martin
datowanie odbitki drzeworytniczej:
1821
opis:
Kompozycja dwustrefowa. U góry ukazana profilem półleżąca postać Chrystusa upadającego pod krzyżem. Zwrócony w prawo, jest ubrany w długą, czerwoną szatę przewiązaną w pasie. Jego twarz jest zbroczona kroplami krwi. Na czoło ma nasuniętą koronę cieniową. Prawą ręką podtrzymuje opartą na podłożu belę poprzeczną czarnego krzyża, który spoczywa na jego plecach. Postać ukazano we wnętrzu niskiej, półkolistej arkady ze zwisającą lampą pośrodku, z narożnikami wypełnionymi fragmentami stylizowanych kwiatów (rozet). Tło arkady wypełnia rytmiczny wzór z poziomych kreseczek. Nad tą częścią kompozycji na wydzielonym poziomym polu, w które wcina się jedno ramion krzyża, na białym tle czterowierszowa inskrypcja, pokryta ukośnymi, krzyżującymi się, czerwonymi liniami. Poniżej wizerunku Chrystusa wąskie pole z napisem na białej tabliczce pośrodku. W strefie dolnej pole otoczone cienkim szlakiem z motywem sznura, skomponowane ze stylizowanych kwiatów (dwa kolorowane niebieską farbą)i liści. Centralnie umieszczony tekst 9-wersowy. Brzegi drzeworytu ozdobione są malowanym ornamentem: żółtymi i czerwonymi, stylizowanymi różami z listkami (kolor żółty i zielony mocno wyblakły). Obraz w ramach drewnianych, zaszklony.
motyw ikonograficzny:
Chrystus upadający pod krzyżem
,
korona cierniowa
,
krew
,
krzyż
,
lampa
stan zachowania: dobry
napisy i znaki:
OBRAZ. PANA JEZUSA POTRZECIE Z. KRZYZEM. VPADAIĄCEGO. NA GURZE.KALWARYI.ZEBRZYDO, WSKIEY. CUDAMI. SŁYNĄCY
,
(u góry drzeworytu)
WESTCHNIENIE
,
(pod postacią Chrystusa)
Wgłębokoś: wielką grzechymnie. Wcia/ PowstaćNiemoge.bez T, weiłasKIei, IEZV podkrzyzem Potrzecie Vpadły/ RatuYmnie prosze abym taK zapadły, Powstał z przepaści grzechow. moiei Niech Twoy. Upadek Złe moienołogi/ Zniszczy dosczedu zo co chwaLic cieBie, Będę na ziemi a potym i W Niebie, 1821 OYCZE NASZ ZDROWAS
,
(u dołu na wydzielonym polu)
SAM (?)
,
(lewy, golny róg tablicy z inskrypcją)
numer inwentarza: F-E-20778
uwagi:
Wzorem ikonograficznym dla drzeworytu jest figura Chrystusa upadającego pod krzyżem znajdująca się w kościele III Upadku w Kalwarii Zebrzydowskiej. Tu na początku XVII wieku powstał ośrodek pątniczy ufundowany przez Mikołaja Zebrzydowskiego, który sprowadził zakon bernardynów, wybudował klasztor i pierwszą w Polsce kalwarię, nawiązującą do topografii Jerozolimy. Zatrudnił do tego przedsięwzięcia Pawła Baudartha, który zaprojektował poszczególne stacje i nadzorował całość wykonywanych prac. W 1617 roku zakończono budowę wszystkich stacji Drogi Męki Pańskiej. Już w 1606 roku odprawiono w Kalwarii pierwsze nabożeństwo, które szybko przerodziło się w teatralną inscenizację misterium. Do dnia dzisiejszego misterium pasyjne, organizowane rokrocznie w Wielkim Tygodniu, gromadzi tłumy wiernych, którzy z jednakowym przejęciem śledzą wydarzenia z ostatnich dni życia i śmierci Jezusa, odgrywane przez amatorów i zakonników, wcielających się w postacie z Ewangelii. Pątnicy przybywający do Kalwarii szczególnym kultem otaczają cudowny wizerunek Chrystusa w III Upadku, znajdujący się w jednej z kaplic. Niewielkich rozmiarów rzeźby oraz święte obrazki, wykonane różnymi technikami, przedstawiające Jezusa upadającego pod ciężarem krzyża, od dawna były wśród pątników szczególnie popularnymi pamiątkami z pielgrzymki.
Ludowe drzeworyty z wizerunkiem Chrystusa w III upadku, znane są w wielu wersjach. Niektóre pochodzą prawdopodobnie z nieokreślonych bliżej warsztatów zlokalizowanych w Kalwarii Zebrzydowskiej lub okolicy. Opisywany drzeworyt wykazuje duże analogie z grafiką pochodzącą z kolekcji Józefa Gwalberta Pawlikowskiego, znajdującą się obecnie w zbiorach Lwowskiej Narodowej Naukowej Biblioteki im. W. Stefanyka we Lwowie (zob. nr inw. ECT. 3069). Inna grafika ukazująca Chrystusa Upadającego, znajdująca się w LNNBU a pochodząca z kolekcji Wiktora Baworowskiego, choć odmienna kompozycyjnie - jest podobnie zdobiona malowanym na marginesach ornamentem roślinnym (zob. nr inw 8825).
Drzeworyt trafił do Słowackiego Muzeum Narodowego w Martinie w 1946 roku. Można domniemywać, że pierwszy właściciel odbitkę nabył w czasie pielgrzymki do Kalwarii Zebrzydowskiej, która była celem licznych pielgrzymek także ludności z terenów Słowacji.
literatura:
Piwocki, Drzeworyt ludowy w Polsce, 1934,
s. 84
Mitkowska, Polskie kalwarie, 2003,
s. 62-92
Graff, "Prawdziwe wizerunki" Chrystusa i świętych patronów(W:) Spotkanie..., Kraków 2014,
s. 60
Spotkanie. Drzeworyty ludowe z kolekcji Józefa Gwalberta Pawlikowskiego.., Kraków 2014,
s. 70-71
źródło:
Balošáková, Kolekcja drzeworytów ludowych w Słowackim Muzeum Narodowym...
fotografia:
Balošáková, Nadja
,
2016
opracowanie dokumentu: Skoczeń-Marchewka, Beata, 2017.08.30,
instytucja: Muzeum Etnograficzne im. Seweryna Udzieli w Krakowie
instytucja: Muzeum Etnograficzne im. Seweryna Udzieli w Krakowie
Moja galeria / Loguj
Powered by Midas Browser ©
 |
 |
 |
Copyright © ArchInfo Powered by Midas Browser © |