Baza Danych

5000000890 00000890

00000890

https://midasbrowser.pl/midas/etnomuzeum/pictures/maxi/Etnografia/823-(1).jpg

Pach, Jan

Matka Boska Turska, święty Michał, święta Barbara i święta Katarzyna

fotografia odbitki graficznej

materiał (podłoża): papier
technika: fotografia czarno-biała
wymiary: 8,5 x 15,8 cm

opis: Drzeworyt w kształcie prostokąta leżącego, skomponowany z trzech części. Dwie boczne są szersze i przedstawiają Matkę Boską Turską (po lewej stronie) i św. Michała Archanioła (po prawej). Część środkowa, nieco węższa od poprzednich została podzielona na części zbliżone kształtem do kwadratów, w których w pąkach kwiatowych ukazano półpostacie św. Barbary i św. Katarzyny. Postać Matki Boskiej Turskiej, wzorowana na wizerunku z sanktuarium w Mariazell, ukazuje Madonnę w stożkowatej szacie w ornament kwiatowy, z szerokim pionowym pasem biegnącym od dekoltu do dołu, z dekoracyjnymi szlakami złożonymi z motywów geometrycznych przy brzegu szaty. U dołu pośrodku krzyż o dwóch poprzecznych ramionach. Maria na lewej ręce trzyma Dzieciątko, w prawej wyciągniętej w bok - berło. Spod zamkniętej korony z krzyżykiem na kuli, spływają na boki dwie części gęsto szrafowanego welonu. Dzieciątko w koronie jest lekko zwrócone w kierunku Matki. Ma na sobie stożkowatą sukienkę w pasy, z lamówką u dołu. Widoczna jest jego lewa ręka. Obie postacie mają wokół głów jasne pola otoczone krótkimi, gęstym promieniami. Tło wypełniają poziome linie i u góry krótkie kotary w stylizowane białe liście na czarnym tle. Maria stoi na obramowanej z trzech stron białej tabliczce z czarnym napisem. Św. Michał Archanioł o rozwiniętych skrzydłach został ukazany w dynamicznej pozie, ze wzniesionym w prawej ręce mieczem i trzymaną w lewej ręce na wysokości bioder tarczą z napisem: IHS. Archanioł w rozwianym płaszczu, hełmie, rzymskiej zbroi, depcze szatana w postaci smoka ukazanego u dołu. Potwór ma małą głowę i zwinięty kolisto ogon. Zarówno szczegóły postaci Archanioła, jak i części ciała smoka są gęsto szrafowane. Tło wypełniają poziome linie, a górne rogi kompozycji - szrafowane obłoki. U dołu biegnie wydzielony pas, przedłużony w lewo, na którym znajdują się inskrypcje odnoszące się do wizerunku św. Katarzyny i św. Michała. Święta ukazana na dolnym kwadracie na tle tulipanowatego kwiatu w owalu w poziome kreski. Jest lekko zwrócona w lewo, na głowie ma koronę, przy prawym ramieniu koło, zaś w lewej dłoni palmę męczeństwa. Od wizerunku świętej Barbary oddziela ją poziomy pas z inskrypcją. Św. Barbara została ukazana w nieregularnym owalu obramowanym czarnym pasem w białe perełki, z rozmieszczonymi po zewnętrzu półkolistymi płatkami z rzędami z czarnych kropek i drobnymi czarnymi motywami. Płatki przedzielają szpiczaste szrafowane liście. Święta na tle z poziomych linii w ciemnej szrafowanej szacie, koronie na głowie, trzyma w dłoniach kielich z hostią, za jej ramieniem, po lewej wyłania się wieża nakryta szpiczastym dachem.

motyw ikonograficzny: aureola , berło , Dzieciątko Jezus , koło , korona , kwiat , Matka Boska Turska , miecz , palma męczeństwa , smok , święta Barbara , święta Katarzyna , święty Michał Archanioł , tarcza , wieża

stan zachowania: dobry

napisy i znaki: IHS , (na tarczy archanioła) OBRAZ:P:M:T , (po lewej, pod wizerunkiem Matki Boskiej z Dzieciątkiem) oBRZ:S:BARBARI , (pośrodku, pod wizerunkiem św. Barbary) S:KATARZiNY S:MIH AŁA , (u dołu, od środka do prawej strony kompozycji)

umiejscowienie: Biblioteka Maryjna w Częstochowie

numer inwentarza: Nr 823, t. IX

uwagi: Drzeworyt odwzorowuje kompozycję słynącego cudami obrazu otaczanego kultem w Tursku pod Pleszewem. Wedle tradycji pochodzi on z chaty Jana Biadały z Lenartowic. Miał on w chacie nalepione na deseczce obrazki przedstawiające opisane postacie. Deseczka ta, jest obecnie oprawiona w oszkloną oprawę z 1767 roku. Obrazki zostały okryte srebrną i miejscami pozłacaną blachą ozdobioną ornamentem geometrycznym, z dekoracyjnymi obramowaniami wokół każdego z wizerunków. Kult poprzedziły cudowne wydarzenia, w tym dokonany przez sam obraz wybór Turska jako miejsca, w którym osiadł. Obraz ukoronował w 1968 roku Stefan kardynał Wyszyński. Opisana powyżej kompozycja posiada analogię w zbiorach Ambrożego Grabowskiego, obecnie w Archiwum Państwowym w Krakowie. Fotografia znajduje się w materiałach Bolesława Żyndy (1904-1988) z Poznania w Bibliotece Maryjnej w Częstochowie. Drzeworyt według S. Błaszczyka należał do ks. kanonika Leona Formanowicza z Gniezna. Zbiór, w którym znajdowała się odbitka zaginął w czasie okupacji.

literatura: Błaszczyk, Drzeworyty wielkopolskie, "PSL", 1971, s. 134 i nast., il. 8 Formanowicz, Ksiądz Leon Formanowicz, 1994, http://www.formanowicz.pl/gost/biografie/leon_formanowicz.pdf Z dawna Polski Tyś królową. Przewodnik..., 1990, s. 320-322

fotografia: Pach, Jan , 2013

opracowanie dokumentu: Mosio, Grażyna, 2013.10.14,
instytucja: Muzeum Etnograficzne im. Seweryna Udzieli w Krakowie

Szukaj

Moja galeria / Loguj