BAZA
DRZEWORYTÓW
DRZEWORYTÓW
Baza Danych
00000830
.jpg)
.jpg){kind=link}
datowanie odbitki graficznej:
około 1850
opis:
Kompozycja ujęta w prostokąt stojący. Centralnie umieszczona postać Matki Boskiej przedstawionej w pozycji siedzącej, obejmującej spoczywające na jej lewym kolanie Dzieciątko Jezus, trzymającej w prawej, lekko ugiętej w łokciu ręce berło królewskie. Matka Boska lekko zwrócona w lewo, zasiada na postumencie w kształcie prostopadłościanu. Ma na sobie długą suknię z okrągłym dekoltem, o licznych fałdach, przepasaną sznurem, z zarzuconym na plecy płaszczem. Na ramiona Matki Boskiej opadają faliste włosy, jej twarz jest owalna, z wysokim czołem, prostym nosem, wyraźnie wykrojonych wargach, migdałowymi oczami i szerokimi brwiami. Głowę wieńczy korona zamknięta i otacza potrójny nimb: wewnętrzny zygzakowaty, złożony z drobnych kreseczek, środkowy w formie gwiazdy i zewnętrzny promienisty. Dzieciątko Jezus, w długiej szacie odsłaniającej bose stopy, jest ukazane ze światem w lewej ręce i z prawą dłonią wzniesioną w geście błogosławieństwa. Umieszczoną w podwójnym, kolistym nimbie głowę zdobi korona zamknięta, spod niej spływają na ramiona półdługie włosy. Tło drzeworytu wypełniono u dołu - rozmieszczonymi po obu stronach postaci stylizowanymi krzewami wykonanymi techniką białorytu, u góry – dekoracyjnie upiętą w rogach kotarą z obszyciem w formie falbanek oraz dwoma wiszącymi, ozdobnymi, płonącymi lampami. Kompozycję opatrzono u góry i u dołu inskrypcjami. Dolna inskrypcja w języku czeskim (?) jest niekompletna. Całość zamknięto obramowaniem z prostej niepełnej linii. Na drzeworycie są widoczne brązowe przebarwienia.
motyw ikonograficzny:
berło
,
Dzieciątko Jezus
,
korona
,
kotara
,
krzew
,
lampa
,
Matka Boska
,
Matka Boska z Tuřan
,
nimb
,
płaszcz
,
suknia
,
świat
stan zachowania: dobry
napisy i znaki:
DIVA TVRZANENSISCOLLEGIIS: I.BRVNA
,
(u góry kompozycji)
Obraz (Zozracne) Panny Marye [...]
,
(u dołu drzeworytu)
numer inwentarza: ECT.3042
uwagi:
W rzymskokatolickim kościele p.w. Zwiastowania Marii Panny w Brnie – Tuřanach znajduje się gotycka rzeźba Matki Boskiej z Dzieciątkiem wykonana ok. 1300 roku. Wedle tradycji dzieje rzeźby są związane z misją Cyryla i Metodego. Mieli przybyć na Morawy z rzeźbą Madonny. Ukryta potem w lesie, około 1050 roku została znaleziona w ciernistych krzewach przez chrylickiego chłopa Horaka. W miejscu odnalezienia rzeźby stanęła potem kaplica. Już w średniowieczu Tuřany stały się miejscem kultu Matki Boskiej i celem pielgrzymek. W XIII wieku istniał tu kościół. W XVII wieku miał miejsce rozkwit Tuřan. Rozbudowany kościół zniszczyli Swedzi podczas swego wypadu na Morawy. Rzeźba w tym czasie była ukryta. W 1649 roku nastąpił jej triumfalny procesjonalny powrót. W 1658 roku opublikowano książkę Bohuslava Balbina, Diva Turzanensis. Osiem lat później w Tuřanach osiedli jezuici. Z czasem wezwanie przeszło na nowy rozbudowany kościół, który został ukończony w 1806 roku. Po opuszczeniu świątyni przez jezuitów sanktuarium zostało powierzone kapłanom diecezjalnym. W końcu XIX wieku miała miejsce przebudowa świątyni. W 1901 powstała kaplica objawienia Matki Bożej w cierniach. We wrześniu 2009 roku podczas wizyty papieża Benedykta XVI, na lotnisku w Brnie została odprawiona msza święta. Na papieskim ołtarzu została ustawiona figura Matki Boskiej z Tuřan.
Drzeworyt pochodzi z kolekcji Józefa Gwalberta Pawlikowskiego (1793-1852)- mecenasa sztuki i kolekcjonera, działacza gospodarczego i politycznego, syna założyciela zbiorów sztuki w Medyce, które sam znacznie powiększył. Wśród różnorodnych zbiorów J. G. Pawlikowskiego znalazła się również unikatowa kolekcja 143 drzeworytów ludowych. Stanowi ona niezwykle cenny i pionierski zasób, a jej twórca należy do pierwszych zbieraczy, który – gromadząc „starożytności ojczyste” – umiał skierować uwagę na niedoceniane przez jemu współczesnych prace ludowych i prowincjonalnych artystów. Tworzona była od lat 30. do 50. XIX wieku, czyli w okresie, kiedy działali ostatni już drzeworytnicy, wykonujący swe usługi dla ludności wiejskiej.
Tworząc kolekcję ludowych drzeworytów, Pawlikowski korzystał z pomocy Kajetana Wincentego Kielisińskiego (1810-1849), rysownika i rytownika, przez pewien czas opiekuna zbiorów medyckich. W czasie swoich wędrówek po Galicji, Mazowszu, Lubelszczyźnie czy Wielkopolsce nabywał on grafiki między innymi od drzeworytników i sprzedawców dewocjonaliów. Kilka drzeworytów ludowych pozyskanych zostało także przez Teofila Żebrawskiego w latach 1845-1851, również współpracującego z Pawlikowskim, który cały swój zbiór w 1849 roku przeniósł z Medyki do Lwowa. W 1921 roku spuścizna po Józefie Gwalbercie Pawlikowskim, trafiła do Zakładu Narodowego im. Ossolińskich we Lwowie, przekazana tam przez wnuka, Jana Pawlikowskiego. Po II wojnie pozostałe we Lwowie zbiory weszły w skład Biblioteki Akademii Nauk USRR, która po odzyskaniu niepodległości przez Ukrainę przemianowana została na Lwowską Narodową Naukową Bibliotekę Ukrainy im. Wasyla Stefanyka. Drzeworyty ludowe przechowywane są w Oddziale Sztuki Biblioteki, w Pałacu Baworowskich we Lwowie.
Poprzedni numer w kolekcji Gwalberta Pawlikowskiego: 1251f/15(?).
literatura:
Piwocki, Drzeworyt ludowy w Polsce, 1934,
s.21-24, 40
fotografia:
Merduch, Jurij
,
2013
opracowanie dokumentu: Grochal, Anna, 2013.08.16,
instytucja: Muzeum Etnograficzne im. Seweryna Udzieli w Krakowie
instytucja: Muzeum Etnograficzne im. Seweryna Udzieli w Krakowie
Moja galeria / Loguj
Powered by Midas Browser ©
 |
 |
 |
Copyright © ArchInfo Powered by Midas Browser © |