BAZA
DRZEWORYTÓW
DRZEWORYTÓW
Baza Danych
00000790
.jpg)
.jpg){kind=link}
Matka Boska Częstochowska
warianty tytułu: Matka Boska Częstochowska adorowana przez świętych Antoniego Opata i Pawła z Teb
odbitka graficzna
datowanie odbitki drzeworytniczej:
około 1850
opis:
Kompozycja dwustrefowa. W strefie górnej prostokątny obraz z wizerunkiem Matki Boskiej Częstochowskiej trzymają dwaj świeci klęczący na obłokach: Antoni Pustelnik i Paweł z Teb. Matka Boska Częstochowska ukazana konwencjonalnie, choć ze słabo zarysowaną blizną na policzku, trzyma na lewej ręce Dzieciątko. Jest ubrana w wykonany w technice białorytu czarny maforion w białe kwiaty. Wokół głowy w otwartej koronie Maria ma okrągłą aureolę ze szpiczastymi promieniami wyprowadzonymi z wewnętrznego nimbu o falistych brzegach. Podobną koronę i aureolę ma na głowie Jezus. W tle są widoczne gęste promienie. Obraz otacza rama ze stylizowaną wicią roślinną. Święci zwróceni ku trzymanemu obrazowi zostali ukazani w paulińskich strojach zakonnych: habitach ze szkaplerzami, pelerynach z kapturami. Ich twarze okalają brody, zaś wokół głów widnieją tonsury otoczone wianuszkiem włosów. Św. Paweł ma na czole zaznaczone zmarszczki. Na obłoku u jego stóp stoi ptak (kruk) z okrągłym chlebem w dziobie, nawiązujący do legendy hagiograficznej. U dołu wśród krajobrazu z niewielkimi wzniesieniami widnieje bryła klasztoru jasnogórskiego z charakterystyczną wieżą i murami obronnymi wznoszącymi się na stromym wzgórzu. Po prawej ukazano widok Częstochowy z krzyżem przydrożnym na pierwszym planie, niską zabudową z wieżą pośrodku. W tle między miastem i klasztorem widnieje grupa niewielkich budowli. Po lewej wznosi się jednowieżowy kościół św. Barbary. U góry i u dołu na tle białych wydzielonych pasów, znajdują się inskrypcje. Górna jest przerwana ramą obrazu, dolna - z czarnym, niewykorzystanym przez drzeworytnika pasem po lewej stronie. Całość otacza obramowanie z prostej linii, podwójnej po bokach.
motyw ikonograficzny:
aureola
,
chleb
,
habit
,
Hodegetria
,
klasztor
,
korona
,
kościół
,
krzyż
,
księga
,
Matka Boska Częstochowska
,
Matka Boska z Dzieciątkiem
,
miasto
,
obraz
,
święty Antoni Opat
,
święty Paweł z Teb
,
tonsura
,
zakonnik
,
zwierzę (kruk)
stan zachowania: dobry
napisy i znaki:
S.AN TONIOPSE S.PAULUS. P.E
,
(u góry, po obu stronach ramy obrazu Matki Boskiej Częstochowskiej)
S.M.CZESTOCHOUIENS.MIRACULIS.CLARI SSIMA.
,
(u dołu drzeworytu)
numer inwentarza: ECT.3049
uwagi:
Święty Antoni Opat, zwany też Wielkim, ur. w 250 lub 251 w Koman, zm. w 356. Był egipskim pustelnikiem. Nazywany Ojcem Pustyni jest uznawany za twórcę anachoretyzmu, jednej z odmian ruchu monastycznego. Stąd też był ukazywany wśród świętych, którym wiele zawdzięcza duchowość paulińska. Praktykował surową ascezę. Stworzył nowy model męczeństwa polegający na dożywotniej kontemplacji i wyrzeczeniu się siebie. Antoni uznawany jest za świętego przez kościoły: katolicki, anglikański, koptyjski i cerkiew prawosławną. Część kościołów protestanckich uważa go za bohatera wiary, albo zalicza do odnowicieli Kościoła. Był wzywany w chorobach epidemicznych, podczas pożarów. Opiekował się zwierzętami hodowlanymi. Z upływem czasu, jego kult przygasł, na rzecz św. Antoniego Padewskiego. Święty Paweł z Teb ukazany obok , ur. ok. 228, zm. ok. 341 roku i jest uważany za pierwszego pustelnika chrześcijańskiego. Jest świętym kościoła katolickiego i prawosławnego. Legendy mówią, że wcześnie osierocony, stał się zamożny dzięki otrzymanemu spadkowi. Gdy rozpoczęły się prześladowania chrześcijan, udał się na pustynię. Postanowił resztę życia spędzić w samotności na modlitwie. Gdy Paweł miał ponad sto lat, odwiedził go św. Antoni. Kruk, który przynosił pustelnikowi zawsze połówkę chleba, tego dnia przyniósł cały. Gdy eremita zmarł, Antoni pochował go w grobie wykopanym przez lwy. Święty Paweł jest patronem zakonu paulinów.
Drzeworyt pochodzi z kolekcji Józefa Gwalberta Pawlikowskiego (1793-1852)- mecenasa sztuki i kolekcjonera, działacza gospodarczego i politycznego, syna założyciela zbiorów sztuki w Medyce, które sam znacznie powiększył. Wśród różnorodnych zbiorów J. G. Pawlikowskiego znalazła się również unikatowa kolekcja 143 drzeworytów ludowych. Stanowi ona niezwykle cenny i pionierski zasób, a jej twórca należy do pierwszych zbieraczy, który – gromadząc „starożytności ojczyste” – umiał skierować uwagę na niedoceniane przez jemu współczesnych prace ludowych i prowincjonalnych artystów. Tworzona była od lat 30. do 50. XIX wieku, czyli w okresie, kiedy działali ostatni już drzeworytnicy, wykonujący swe usługi dla ludności wiejskiej.
Tworząc kolekcję ludowych drzeworytów, Pawlikowski korzystał z pomocy Kajetana Wincentego Kielisińskiego (1810-1849), rysownika i rytownika, przez pewien czas opiekuna zbiorów medyckich. W czasie swoich wędrówek po Galicji, Mazowszu, Lubelszczyźnie czy Wielkopolsce nabywał on grafiki między innymi od drzeworytników i sprzedawców dewocjonaliów. Kilka drzeworytów ludowych pozyskanych zostało także przez Teofila Żebrawskiego w latach 1845-1851, również współpracującego z Pawlikowskim, który cały swój zbiór w 1849 roku przeniósł z Medyki do Lwowa. W 1921 roku spuścizna po Józefie Gwalbercie Pawlikowskim, trafiła do Zakładu Narodowego im. Ossolińskich we Lwowie, przekazana tam przez wnuka, Jana Pawlikowskiego. Po II wojnie pozostałe we Lwowie zbiory weszły w skład Biblioteki Akademii Nauk USRR, która po odzyskaniu niepodległości przez Ukrainę przemianowana została na Lwowską Narodową Naukową Bibliotekę Ukrainy im. Wasyla Stefanyka. Drzeworyty ludowe przechowywane są w Oddziale Sztuki Biblioteki, w Pałacu Baworowskich we Lwowie.
Dawny numer inwentarza: 1251f/36.
literatura:
Skoczylas, Drzeworyt ludowy w Polsce, 1934,
il. 17, s. IV
Fros, Sowa, Twoje imię, 1975,
s. 103-104, 443
fotografia:
Merduch, Jurij
,
2013
opracowanie dokumentu: Mosio, Grażyna, 2013.08.13,
instytucja: Muzeum Etnograficzne im. Seweryna Udzieli w Krakowie
instytucja: Muzeum Etnograficzne im. Seweryna Udzieli w Krakowie
Moja galeria / Loguj
Powered by Midas Browser ©
 |
 |
 |
Copyright © ArchInfo Powered by Midas Browser © |