BAZA
DRZEWORYTÓW
DRZEWORYTÓW
Baza Danych
00000779
.jpg)
.jpg){kind=link}
datowanie odbitki drzeworytniczej:
1801-1841
opis:
Kompozycja dwustrefowa. U góry ukazana profilem półleżąca postać Chrystusa upadającego pod krzyżem. Zwrócony w prawo, jest ubrany w długą szatę przewiązany w pasie. Jego twarz jest zbroczona kroplami krwi. Na czoło ma nasuniętą koronę cieniową. Prawą ręką podtrzymuje oparty na podłożu koniec jednej z belek czarnego krzyża, który spoczywa na jego plecach. Postać ukazano we wnętrzu półkolistej arkady, o dwustopniowej podstawie i narożnikach wypełnionych fragmentami stylizowanych kwiatów (rozet). W tle widnieje rytmiczny wzór z poziomych naprzemiennie zakomponowanych kreseczek. Nad tą częścią kompozycji na wydzielonym poziomym polu, w które wcina się jedno ramion krzyża, na białym tle znajduje się inskrypcja w czterech wierszach, brakująca ostatnia litera pierwszego wiersza została przeniesiona niżej i oddzielona nawiasem. Litera "Ą" ma podwójną poprzeczkę. Pod postacią Chrystusa widniej szlak ze stylizowaną wicią roślinną wykonaną białorytem z inskrypcją na białej tabliczce. W strefie dolnej dekoracyjne szerokie obramowanie otoczone cienkim szlakiem z motywem sznura, skomponowane ze stylizowanych kwiatów i liści na tle w drobne prążki wydziela prostokątne pole z napisem. Tu także brakująca ostatnia litera pierwszego wiersza znajduje się w wierszu poniżej, oddzielona nawiasem. Całość otaczają czarne linie.
motyw ikonograficzny:
Chrystus upadający pod krzyżem
,
korona cierniowa
,
krew
,
krzyż
stan zachowania: dobry
napisy i znaki:
WYRAZENIE PANA JEZVSA PO TRZ(E/CIE z KRZYZEM VPADAIĄCEGO/ KTORY CVDAM SŁYNĄ CI NA KALWA/RYI CTIERY MILE OD KRAKOWA
,
(u góry drzeworytu)
WESTCHNIE NIE
,
(pod postacią Chrystusa)
Wgłębokośc wielka grzechy mnie WCIAG (N:/ POWSTAC NIE MOGE BEZ TWEY ŁASKI SIŁY/ IEZV POD KRZYZEM POTRZECIE V PADŁY/ RATVY MNIE PROSZE ABYM TAK ZAPADŁY/POWSTAC ZGRZECHOWY PRZEPASCI NANOGI/ NIECH TWOY VPADEK ZŁEMOIE NAŁOGI/ ZNISZCZY DOSZCZETV ZACO CHWALIC CIBIE/ BEDE NA ZIEMI APOTYM Y W NIEBIE:A:
,
(u dołu na wydzielonym polu)
numer inwentarza: ECT.3069
uwagi:
Drzeworyt inspirowany figurą Chrystusa upadającego pod krzyżem w kościele III Upadku w Kalwarii Zebrzydowskiej w województwie małopolskim, w powiecie wadowickim. W czasach Jana Zebrzydowskiego (po 1624) na "Golgocie", tj. na kalwaryjskim Żarku, stanął mały kościółek. Po ponad stu latach na jego miejscu wybudowano okazalszą budowlę (1754). Znajduje się w niej dwustronny ołtarz z kamienną figurą Jezusa trzeci raz upadającego pod krzyżem. Uchodzi ona za cudowną, co potwierdzają liczne wota. Kaplica stanowi część większego założenia odwzorowującego jerozolimską kalwarię.
Drzeworyt pochodzi z kolekcji Józefa Gwalberta Pawlikowskiego (1793-1852)- mecenasa sztuki i kolekcjonera, działacza gospodarczego i politycznego, syna założyciela zbiorów sztuki w Medyce, które sam znacznie powiększył. Wśród różnorodnych zbiorów J. G. Pawlikowskiego znalazła się również unikatowa kolekcja 143 drzeworytów ludowych. Stanowi ona niezwykle cenny i pionierski zasób, a jej twórca należy do pierwszych zbieraczy, który – gromadząc „starożytności ojczyste” – umiał skierować uwagę na niedoceniane przez jemu współczesnych prace ludowych i prowincjonalnych artystów. Tworzona była od lat 30. do 50. XIX wieku, czyli w okresie, kiedy działali ostatni już drzeworytnicy, wykonujący swe usługi dla ludności wiejskiej.
Tworząc kolekcję ludowych drzeworytów, Pawlikowski korzystał z pomocy Kajetana Wincentego Kielisińskiego (1810-1849), rysownika i rytownika, przez pewien czas opiekuna zbiorów medyckich. W czasie swoich wędrówek po Galicji, Mazowszu, Lubelszczyźnie czy Wielkopolsce nabywał on grafiki między innymi od drzeworytników i sprzedawców dewocjonaliów. Kilka drzeworytów ludowych pozyskanych zostało także przez Teofila Żebrawskiego w latach 1845-1851, również współpracującego z Pawlikowskim, który cały swój zbiór w 1849 roku przeniósł z Medyki do Lwowa. W 1921 roku spuścizna po Józefie Gwalbercie Pawlikowskim, trafiła do Zakładu Narodowego im. Ossolińskich we Lwowie, przekazana tam przez wnuka, Jana Pawlikowskiego. Po II wojnie pozostałe we Lwowie zbiory weszły w skład Biblioteki Akademii Nauk USRR, która po odzyskaniu niepodległości przez Ukrainę przemianowana została na Lwowską Narodową Naukową Bibliotekę Ukrainy im. Wasyla Stefanyka. Drzeworyty ludowe przechowywane są w Oddziale Sztuki Biblioteki, w Pałacu Baworowskich we Lwowie.
Dawny numer inwentarza: 402.
literatura:
Piwocki, Drzeworyt ludowy w Polsce, 1934,
s. 21-24, 51, il. 50
Mitkowska, Polskie kalwarie, 2003,
s. 62-92
fotografia:
Merduch, Jurij
,
2013
opracowanie dokumentu: Mosio, Grażyna, 2013.08.13,
instytucja: Muzeum Etnograficzne im. Seweryna Udzieli w Krakowie
instytucja: Muzeum Etnograficzne im. Seweryna Udzieli w Krakowie
Moja galeria / Loguj
Powered by Midas Browser ©
 |
 |
 |
Copyright © ArchInfo Powered by Midas Browser © |