BAZA
DRZEWORYTÓW
DRZEWORYTÓW
Baza Danych
00000770
.jpg)
.jpg){kind=link}
datowanie odbitki drzeworytniczej:
1801-1841
opis:
Odbitka graficzna w kształcie prostokąta stojącego. Kompozycja dwustrefowa, w górnej części ukazuje Matkę Boską z Dzieciątkiem na lewej ręce, w koronach, na tle jasności, w otoczeniu promieni. Nad postaciami kotara, powieszona po bokach i zwieńczona zamkniętą koroną z krzyżem. Po obu stronach Matki Boskiej Gidelskiej klęczą święci dominikańscy: po lewej św. Dominik z krzyżem i księgą, po prawej św. Jacek z monstrancją i figurką Matki Boskiej z Dzieciątkiem. Pod nimi trzy łuki złożone z obłoków. W tle u góry, poziome linie przedzielone szlakami z poziomych krótkich kresek. W strefie dolnej scena rozgrywająca się na tle pejzażu. Nad horyzontem, z pasmami pól usianych pojedynczymi kępami liści, w lewo leci sześć czarnych ptaków. Po lewej stronie znajduje się leżąca figurka Matki Boskiej z Dzieciątkiem, w owalu promieni zwieńczonym koroną. Pośrodku klęczy znalazca cudownej rzeźby - chłop Czeczek, za nim leży pług i widnieje para pociągowych wołów. Przed oraczem leży na ziemi siekiera (?). Drzeworyt ujęty jest w ramkę z równoległych linii. W jej zakresie znalazł się poziomy biały pas z napisem w dwu wierszach: ObraZ.NaiSWYetrZY. PannY/MARYi. gidelski. Po inskrypcji, w dolnym rzędzie po lewej: ozdobny ornament przypominający ósemkę lub splątaną wić roślinną. Na arkuszu, wzdłuż prawej i częściowo wzdłuż dolnej krawędzi widnieją linie z jednym z płatków kwiatu w prawym dolnym rogu. Całość przeznaczona do rozcięcia składała się prawdopodobnie z czterech obrazków, a czteropłatkowy kwiat znajdował się na przecięciu linii podziału.
motyw ikonograficzny:
aureola
,
korona
,
kotara
,
Matka Boska Gidelska
,
oracz
,
pług
,
święty Dominik
,
święty Jacek
,
zwierzę (wół)
stan zachowania: dobry
napisy i znaki:
ObraZ.NaiSWYetrZY. PannY/MARYi. gidelski
,
(dołu drzeworytu)
numer inwentarza: ECT.3007
uwagi:
Popularne wyobrażenie nawiązujące do przekazywanych przez tradycję okoliczności odnalezienia cudownej figurki Matki Boskiej Gidelskiej. W 1516 roku miał ją wyorać chłop Jan Czeczek. Sanktuarium, które następnie powstało w tym miejscu przyciąga wielu pątników. Gidle stały się też w XIX wieku ośrodkiem twórczości ludowej. Powstawały tam obrazy dla odbiorców z różnych regionów Polski. Powtarzały one schemat ukazany przez grafikę. Piwocki zwraca uwagę na sztych
przedstawiający ten sam wizerunek (il. 42).
Drzeworyt pochodzi z kolekcji Józefa Gwalberta Pawlikowskiego (1793-1852)- mecenasa sztuki i kolekcjonera, działacza gospodarczego i politycznego, syna założyciela zbiorów sztuki w Medyce, które sam znacznie powiększył. Wśród różnorodnych zbiorów J. G. Pawlikowskiego znalazła się również unikatowa kolekcja 143 drzeworytów ludowych. Stanowi ona niezwykle cenny i pionierski zasób, a jej twórca należy do pierwszych zbieraczy, który – gromadząc „starożytności ojczyste” – umiał skierować uwagę na niedoceniane przez jemu współczesnych prace ludowych i prowincjonalnych artystów. Tworzona była od lat 30. do 50. XIX wieku, czyli w okresie, kiedy działali ostatni już drzeworytnicy, wykonujący swe usługi dla ludności wiejskiej.
Tworząc kolekcję ludowych drzeworytów, Pawlikowski korzystał z pomocy Kajetana Wincentego Kielisińskiego (1810-1849), rysownika i rytownika, przez pewien czas opiekuna zbiorów medyckich. W czasie swoich wędrówek po Galicji, Mazowszu, Lubelszczyźnie czy Wielkopolsce nabywał on grafiki między innymi od drzeworytników i sprzedawców dewocjonaliów. Kilka drzeworytów ludowych pozyskanych zostało także przez Teofila Żebrawskiego w latach 1845-1851, również współpracującego z Pawlikowskim, który cały swój zbiór w 1849 roku przeniósł z Medyki do Lwowa. W 1921 roku spuścizna po Józefie Gwalbercie Pawlikowskim, trafiła do Zakładu Narodowego im. Ossolińskich we Lwowie, przekazana tam przez wnuka, Jana Pawlikowskiego. Po II wojnie pozostałe we Lwowie zbiory weszły w skład Biblioteki Akademii Nauk USRR, która po odzyskaniu niepodległości przez Ukrainę przemianowana została na Lwowską Narodową Naukową Bibliotekę Ukrainy im. Wasyla Stefanyka. Drzeworyty ludowe przechowywane są w Oddziale Sztuki Biblioteki, w Pałacu Baworowskich we Lwowie.
Odbitka o dawnym numerze inwentarza: 692.
literatura:
Z dawna Polski Tyś królową. Przewodnik..., 1990,
s. 174-176
Kunczyńska-Iracka, Malarstwo ludowe..., 1978,
il. 160-164, s. 143
Piwocki, Drzeworyt ludowy w Polsce, 1934,
s. 21-24, 46, il. 26 i 42 (miedziorytnicza analogia)
Kuczyńska-Iracka, Malarze ludowi z Gidel, "PSL", 1965, z.2,
s. 75-100
fotografia:
Merduch, Jurij
,
2013
obiekty związane:
.jpg)
.jpg)
opracowanie dokumentu: Mosio, Grażyna, 2013.08.13,
instytucja: Muzeum Etnograficzne im. Seweryna Udzieli w Krakowie
instytucja: Muzeum Etnograficzne im. Seweryna Udzieli w Krakowie
Moja galeria / Loguj
Powered by Midas Browser ©
 |
 |
 |
Copyright © ArchInfo Powered by Midas Browser © |