BAZA
DRZEWORYTÓW
DRZEWORYTÓW
Baza Danych
00000017
Chrzest Chrystusa, Święty Kazimierz Królewicz
warianty tytułu: Chrzest w Jordanie, Święty Kazimierz Jagiellończyk
klocek drzeworytniczy dwustronny
datowanie klocka drzeworytniczego:
1801?-1838?
opis:
Awers. Scena przedstawia chrzest Chrystusa. Z rękami skrzyżowanymi na piersi i opasanymi biodrami, stoi zanurzony po łydki w wodach Jordanu. Jego głowę otacza aureola. Po lewej, na brzegu stoi św. Jan Chrzciciel w aureoli, odzieniu ze skóry, z piersią przepasaną rzemieniem i z laską w kształcie krzyża w prawej ręce. We wzniesionej lewej ręce, trzyma naczynie, z którego spływa struga wody. Po prawej ukazano anioła w długiej sukni, który w rękach trzyma rozpostartą szatę. Między postaciami Chrystusa i św. Jana widnieje palma, a między Chrystusem i aniołem trzcina. Wydarzeniu towarzyszy z nieba Duch Święty w postaci Gołębicy w wieńcu obłoków poprzetykanych promieniami. Pęk promieni pada z góry, rozpraszając się nad głową Chrystusa. Po bokach ukazano cztery uskrzydlone głowy aniołów. U dołu biegnie poziomy pas z inskrypcją, oddzielony do dolnej krawędzi klocka niewyciętym szlakiem. <br> Rewers. Pośrodku św. Kazimierz Królewicz przedstawiony en face jako młodzieniec. W lewej ręce trzyma gałązkę z trzema kwiatami, w prawej krzyż łaciński. Jego głowę w mitrze książęcej zwieńczonej krzyżem otacza aureola z dwunastoma gwiazdami. Święty jest ukazany w długiej szacie i płaszczu z gronostajowym kołnierzem, mankietami i obszyciem, ozdobionym czteropłatkowymi kwiatami z esowatymi łodyżkami i lancetowatymi liśćmi na czarnym tle. Na pierś spływa łańcuch z krzyżem greckim. U góry po lewej stronie widnieje Oko Opatrzności, z pękiem promieni skierowanych ku świętemu, a w prawym górnym rogu obłoki w kształcie półkoli różnej wielkości. Po bokach, u dołu na murawie wznoszą się dwie budowle sakralne z dwuspadowymi dachami i sygnaturkami zwieńczonymi krzyżami. Kompozycję otacza prostokątne obramowanie. Wzdłuż dolnej krawędzi widnieje poziomy pas z inskrypcją. Litery "Z" w imieniu świętego zostały wycięte odwrotnie.
motyw ikonograficzny:
anioł
,
aureola
,
Chrzest Chrystusa
,
Duch Święty
,
gałązka palmy
,
kościół
,
krzyż
,
kwiat (lilia)
,
laska
,
mitra
,
obłok
,
Oko Opatrzności
,
płaszcz gronostajowy
,
rzeka (Jordan)
,
sygnaturka
,
szata
,
święty Kazimierz Królewicz
,
trzcina
stan zachowania: dobry
napisy i znaki:
W.S KAZIMIRZA
,
(wzdłuż dolnej krawędzi rewersu)
S WIENTY.YAN KZYCI
,
(wzdłuż dołu awersu)
numer inwentarza: 7806 MEK
uwagi:
Św. Kazimierz Królewicz (1458-1484) był synem Kazimierza Jagiellończyka i Elżbiety Rakuszanki. Przygotowywany do objęcia rządów i uważany na Litwie za dobrego kandydata na Wielkiego Księcia, zmarł młodo na gruźlicę. W 1602 r. został kanonizowany. Jest patronem Polski i Litwy, orędownikiem poświęcających się służbie publicznej, a także rzemieślników. Miejscem jego szczególnego kultu jest katedra wileńska. Pośrednim wzorem mógł być drzeworyt z 1521 r. w żywocie św. Kazimierza autorstwa legata papieskiego Zachariasza Ferreri, przy czym różaniec zastąpiono krzyżem. Podobny wizerunek, w postaci rzeźby, znajduje się także na relikwiarzu w katedrze w Wilnie. Ten typ ikonograficzny rozpowszechniał zakon jezuitów, a także uniccy bazylianie, krzewiący szczególnie kult św. Kazimierza.
Chrzest Chrystusa z Płazowa, ma swe korzenie w malarstwie renesansowych artystów tworzących w Italii w XV wieku: Cima da Conegliano, Andrea del Verrocchio, czy Giovanniego Belliniego, którzy w podobny sposób zakomponowali tę scenę.
Jeden z trzynastu zachowanych klocków drzeworytniczych, pochodzących z warsztatu Macieja Kostryckiego i jego rodziny z Płazowa. W 1891 r. kolekcjonerka Maria Dembowska z Zakopanego pozyskała do swoich zbiorów pierwszą ich partię, zaś w 1899 r. po śmierci Macieja Kostryckiego juniora pozostałe matryce do odbijania drzeworytów. W 1921 r. nowa właścicielka przekazała jeden z nich do zbiorów krakowskiego Muzeum Etnograficznego (7802/MEK). Po jej śmierci w 1922 r. jedenaście klocków drzeworytniczych trafiło do spokrewnionego ze zbieraczką Józefa Mehoffera, zaś jedna do zaprzyjaźnionej z nią Wandy Lilpopowej. Dzięki zaangażowaniu i ofiarności wielu osób, szczególnie za namową Jadwigi Korniłowiczowej, córki Henryka Sienkiewicza oraz Juliusza Zborowskiego,dyrektora Muzeum Tatrzańskiego w Zakopanem, niezwykle cenny zbiór ofiarowany został przez nowych właścicieli Muzeum Etnograficznemu w Krakowie (1926 r.).
literatura:
Jacher-Tyszkowa, Polska grafika ludowa, 1970,
s. 50, 73, 90
Skoczeń-Marchewka, Drzeworyty ludowe z Płazowa...,2009,
s. 185-195
fotografia:
Wąsik, Marcin
,
2011
obiekty związane:
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
_1.jpg)
_1.jpg)
.jpg)
.jpg)
opracowanie dokumentu: Mosio, Grażyna, 2011.09.20,
instytucja: Muzeum Etnograficzne im. Seweryna Udzieli w Krakowie
instytucja: Muzeum Etnograficzne im. Seweryna Udzieli w Krakowie
Moja galeria / Loguj
Powered by Midas Browser ©
 |
 |
 |
Copyright © ArchInfo Powered by Midas Browser © |