BAZA
DRZEWORYTÓW
DRZEWORYTÓW
Baza Danych
00000793
.jpg)
.jpg){kind=link}
datowanie odbitki drzeworytniczej:
1801-1850
opis:
Kompozycję wypełnia postać Matki Boskiej z Dzieciątkiem na prawym ramieniu i berłem królewskim w lewej ręce. Matka Boska stoi na - opatrzonym inskrypcją – postumencie skomponowanym z obłoków i spoczywającej na nich taśmy o zrolowanych końcach. Maria została przedstawiona w zamkniętej koronie na głowie, zwieńczonej kulą z krzyżem i otoczonej promienistym nimbem. Spod korony na ramiona spływają długie i pofalowane włosy oraz dwuczęściowy, rozłożony na boki welon w pasy ozdobione motywami kresek i kropek. Uwagę zwracają bogato zdobione szaty Matki Boskiej. Suknia wyróżnia się stylizowanym ornamentem roślinnym wykonanym technika białorytu. Dół spódnicy zdobi szeroka lamówka skomponowana z prostych motywów geometrycznych w układzie pasowym. Przód sukni dekoruje pionowa kolumna z tkaniny w kropki, obszyta po bokach lamówkami. Na wysokości kolan widnieje na niej krzyż. Maria ma pod szyją sznur korali, z ramion zwisają trzy inne naszyjniki, niżej - długi łańcuch o dużych ogniwach. Trzymane przez Matkę Boską Dzieciątko Jezus jest ukazane w koronie, z jabłkiem królewskim w prawej dłoni i z lewą ręką wzniesioną w geście błogosławieństwa. Ma na sobie długą fałdzistą sukienkę, z gęstym szrafowaniem. Ozdabiają ją przy szyi i u dołu obszycia o różnej szerokości. Motyw zygzaku i kropek na czarnym tle pojawia się u dołu, zaś przy dekolcie jest widoczny jedynie zygzak. Po obu stronach, w górnych rogach drzeworytu umieszczono upiętą dekoracyjnie kotarę obszytą koronkowymi ząbkami. Całość otacza pojedyncza linia, miejscami słabo odbita. Inskrypcja, która znajduje się na postumencie, jest umieszczona na podłużnej poziomej tablicy o zaokrąglonych bokach. Napis rozmieszczono w trzech wierszach, a koniec dwóch dolnych uzupełniono pionowymi kreseczkami. Uwagę zwraca litera N w lustrzanym odbiciu. Pod napisem widnieje, wykonana techniką białorytu, pozioma, falista gałązka z listkami po bokach.
motyw ikonograficzny:
aureola
,
berło
,
Dzieciątko Jezus
,
jabłko królewskie
,
korona
,
kotara
,
krzyż
,
kwiat
,
łańcuch
,
Matka Boska Turska
,
welon
stan zachowania: dobry
napisy i znaki:
.OBRAZ.PAN:NiMARiy./ .TVRSKiCVD AMI.SłIN/ ĄCI:
,
(u dołu, na postumencie)
numer inwentarza: ECT.3045
uwagi:
Matka Boska Turska jest jednym z kilku najbardziej znanych przedstawień maryjnych. Oryginał łączy Matkę Boską wzorowaną na wizerunku z Mariazell i św. Michała Archanioła, a między nimi wizerunki świętych Katarzyny i Barbary. Kult Matki Boskiej Turskiej rozkwitł już pod koniec XVIII wieku. Jest związany z legendą, według której karczmarz ze wsi Lenartowice położył na ziemi znajdujący się od trzech lat na ścianie jego domu obrazek z Matka Boską z Dzieciątkiem, aby go wysuszyć. Pomimo braku wiatru obrazek poszybował w powietrzu i opadł w pobliskiej wsi Tursko (okolice Pleszewa). Zdarzenie, to uznane za cudowne, sprawiło, że do Turska zaczęli napływać liczni pielgrzymi rozpowszechniając tym samym kult Matki Boskiej Turskiej.
Drzeworyt pochodzi z kolekcji Józefa Gwalberta Pawlikowskiego (1793-1852)- mecenasa sztuki i kolekcjonera, działacza gospodarczego i politycznego, syna założyciela zbiorów sztuki w Medyce, które sam znacznie powiększył. Wśród różnorodnych zbiorów J. G. Pawlikowskiego znalazła się również unikatowa kolekcja 143 drzeworytów ludowych. Stanowi ona niezwykle cenny i pionierski zasób, a jej twórca należy do pierwszych zbieraczy, który – gromadząc „starożytności ojczyste” – umiał skierować uwagę na niedoceniane przez jemu współczesnych prace ludowych i prowincjonalnych artystów. Tworzona była od lat 30. do 50. XIX wieku, czyli w okresie, kiedy działali ostatni już drzeworytnicy, wykonujący swe usługi dla ludności wiejskiej.
Tworząc kolekcję ludowych drzeworytów, Pawlikowski korzystał z pomocy Kajetana Wincentego Kielisińskiego (1810-1849), rysownika i rytownika, przez pewien czas opiekuna zbiorów medyckich. W czasie swoich wędrówek po Galicji, Mazowszu, Lubelszczyźnie czy Wielkopolsce nabywał on grafiki między innymi od drzeworytników i sprzedawców dewocjonaliów. Kilka drzeworytów ludowych pozyskanych zostało także przez Teofila Żebrawskiego w latach 1845-1851, również współpracującego z Pawlikowskim, który cały swój zbiór w 1849 roku przeniósł z Medyki do Lwowa. W 1921 roku spuścizna po Józefie Gwalbercie Pawlikowskim, trafiła do Zakładu Narodowego im. Ossolińskich we Lwowie, przekazana tam przez wnuka, Jana Pawlikowskiego. Po II wojnie pozostałe we Lwowie zbiory weszły w skład Biblioteki Akademii Nauk USRR, która po odzyskaniu niepodległości przez Ukrainę przemianowana została na Lwowską Narodową Naukową Bibliotekę Ukrainy im. Wasyla Stefanyka. Drzeworyty ludowe przechowywane są w Oddziale Sztuki Biblioteki, w Pałacu Baworowskich we Lwowie.
Odbitka na papierze ze znakiem wodnym N2. Dawny numer inwentarza nie jest znany.
literatura:
Skoczylas, Drzeworyt ludowy w Polsce, 1934,
il. 2, s. III
Błaszczyk, Drzeworyty wielkopolskie, "PSL", 1971,
s. 131-154, il. 15
Fryś, Kunczyńska, Pokropek, Sztuka ludowa w Polsce, 1988,
il. 386, 295-296
fotografia:
Merduch, Jurij
,
2013
obiekty związane:
opracowanie dokumentu: Mosio, Grażyna, 2013.08.13,
instytucja: Muzeum Etnograficzne im. Seweryna Udzieli w Krakowie
instytucja: Muzeum Etnograficzne im. Seweryna Udzieli w Krakowie
Moja galeria / Loguj
Powered by Midas Browser ©
 |
 |
 |
Copyright © ArchInfo Powered by Midas Browser © |