BAZA
DRZEWORYTÓW
DRZEWORYTÓW
Baza Danych
00000757
.jpg)
.jpg){kind=link}
datowanie klocka drzeworytniczego:
1778?
datowanie odbitki graficznej:
około 1850
opis:
Drzeworyt przedstawia świętego Bogumiła w stroju pontyfikalnym, otoczonego wotami, z rozbudowaną u dołu partią napisu. Święty jest ukazany na sarkofagu, w pozycji półleżącej. Lewą rękę, w której trzyma krzyż kardynalski wspiera na sarkofagu, prawą unosi w geście błogosławieństwa. Ma ugięte w kolanach nogi. Ubrany jest w długą albę odsłaniającą buty z motywem krzyża, krótką komżę zakończoną u dołu lamówką oraz sięgającą do łokci i zapiętą pod szyją pelerynkę (muncet) z roślinnym ornamentem. Pierś świętego Bogumiła zdobi krzyż biskupi (pektorał). Głowę otoczoną owalnym, promienistym nimbem, zamkniętym od zewnątrz podwójnym konturem, wieńczy czapka (mitra, infuła) składająca się z dwóch trójkątnych płatów, przy tylnym płacie widoczny jest fragment spływającej na lewę ramię wstęgi. Twarz świętego, oparzona brodą i długimi wąsami, posiada wyraźne, bardzo starannie wycięte oczy, łuki brwiowe, nos i usta. Tło wypełniają wota o zróżnicowanym kształcie i rozmiarze. Kolejno, u góry, od lewej: serce z monogramem Chrystusa. Dalej prostokątna tabliczka umieszczona na plakietce w formie obłoku, przedstawiająca Oko Opatrzności Bożej i dwie postaci z rękoma złożonymi do modlitwy – jedna (kobieta?)klęczy nad niemowlęciem w powijaku i druga, która stoi. Następne wotum, również w kształcie obłoku, to wizerunek tonącego człowieka, po prawej tabliczka z przedstawieniem budynku. Poniżej serca z monogramem IHS, widoczne wyobrażenie konia, ujętego w wyróżniającą się, dekoracyjną ramę, pod nim, na owalnej plakietce , klęczące bydlątko, a jeszcze niżej pionowo usytuowane wotum w kształcie przedramienia z dłonią. Środkową część kompozycji zajmują dwa wizerunki niemowląt w powijakach, pomiędzy którymi znajduje się serce z ludzką twarzą. Niektóre partie drzeworytu zostały wykonane techniką białorytu (lamówka, pelerynka, czapka, obramowania niektórych wotów). Całość kompozycji otoczono grubą ramą zdobioną ukośnie wyciętymi kreseczkami.
motyw ikonograficzny:
alba
,
biskup
,
błogosławiony Bogumił
,
but
,
gest błogosławieństwa
,
komża
,
krzyż
,
krzyż kardynalski
,
nimb
,
peleryna
,
sarkofag
,
święty
,
wotum (budynek)
,
wotum (koń)
,
wotum (niemowlę)
,
wotum (ręka)
,
wotum (serce)
,
wotum (tonący człowiek)
stan zachowania: dobry
napisy i znaki:
OBRAZ SWIEIETGO BOGVMIŁA
S. BOGVMIŁ (...?)CY BISKVO GNIEZNIENSKI
VMAR ROKV 1187 DNIA 10 CZERWCA.
KTOREGO CIAŁO NIE (...?)IEMI CVDAMI
SŁYNACE W KOLLIGIACIE VNIEIOWSKIM. AD1778
,
(na sarkofagu)
IHS
,
(na wotum o kształcie serca, w lewej, górnej części kompozycji)
numer inwentarza: ECT.3118
uwagi:
Święty Bogumił (właściwie błogosławiony) urodził się ok. 1135 r. w Koźminie (Wielkopolska). Przyjmuje się, że pochodził z rodu Leszczyców nad Wartą koło Koła. Piastował urząd biskupa gnieźnieńskiego i jak mówi tradycja był tym, który koronował Bolesława Śmiałego. Zrezygnował z funkcji biskupiej i został pustelnikiem reguły kamedulskiej w Dobrowie, gdzie prawdopodobnie zmarł ok. 1882 r. Jego relikwie znajdują się w m.in. sarkofagu umieszczonym w jednej z kaplic średniowiecznej kolegiaty pw. Najświętszej Marii Panny w Uniejowie. Sarkofag ten był prawdopodobnie wzorem dla drzeworytu przedstawiającego Bogumiła. Błogosławiony – czczony jako święty – był opiekunem dobytku i żywego inwentarza (m.in. uzdrawiał chore konie), patronem tonących, wzywano jego wstawiennictwa podczas połowu ryb. Wspomnienie liturgiczne błogosławionego Bogumiła przypadało dawniej na dzień 18 czerwca, a od 1925 r. – 10 czerwca, kiedy to papież Pius XI publicznie potwierdził jego kult.
Drzeworyt pochodzi z kolekcji Józefa Gwalberta Pawlikowskiego (1793-1852)- mecenasa sztuki i kolekcjonera, działacza gospodarczego i politycznego, syna założyciela zbiorów sztuki w Medyce, które sam znacznie powiększył. Wśród różnorodnych zbiorów J. G. Pawlikowskiego znalazła się również unikatowa kolekcja 143 drzeworytów ludowych. Stanowi ona niezwykle cenny i pionierski zasób, a jej twórca należy do pierwszych zbieraczy, który – gromadząc „starożytności ojczyste” – umiał skierować uwagę na niedoceniane przez jemu współczesnych prace ludowych i prowincjonalnych artystów. Tworzona była od lat 30. do 50. XIX wieku, czyli w okresie, kiedy działali ostatni już drzeworytnicy, wykonujący swe usługi dla ludności wiejskiej.
Tworząc kolekcję ludowych drzeworytów, Pawlikowski korzystał z pomocy Kajetana Wincentego Kielisińskiego (1810-1849), rysownika i rytownika, przez pewien czas opiekuna zbiorów medyckich. W czasie swoich wędrówek po Galicji, Mazowszu, Lubelszczyźnie czy Wielkopolsce nabywał on grafiki między innymi od drzeworytników i sprzedawców dewocjonaliów. Kilka drzeworytów ludowych pozyskanych zostało także przez Teofila Żebrawskiego w latach 1845-1851, również współpracującego z Pawlikowskim, który cały swój zbiór w 1849 roku przeniósł z Medyki do Lwowa. W 1921 roku spuścizna po Józefie Gwalbercie Pawlikowskim, trafiła do Zakładu Narodowego im. Ossolińskich we Lwowie, przekazana tam przez wnuka, Jana Pawlikowskiego. Po II wojnie pozostałe we Lwowie zbiory weszły w skład Biblioteki Akademii Nauk USRR, która po odzyskaniu niepodległości przez Ukrainę przemianowana została na Lwowską Narodową Naukową Bibliotekę Ukrainy im. Wasyla Stefanyka. Drzeworyty ludowe przechowywane są w Oddziale Sztuki Biblioteki, w Pałacu Baworowskich we Lwowie.
Poprzedni numer w kolekcji Gwalberta Pawlikowskiego: 1251/33
literatura:
Piwocki, Drzeworyt ludowy w Polsce, 1934,
s.21-24, s.61
Błaszczyk, Drzeworyty wielkopolskie, "PSL", 1971,
s.136
fotografia:
Merduch, Jurij
,
2013
opracowanie dokumentu: Grochal, Anna, 2013.08.11,
instytucja: Muzeum Etnograficzne im. Seweryna Udzieli w Krakowie
instytucja: Muzeum Etnograficzne im. Seweryna Udzieli w Krakowie
Moja galeria / Loguj
Powered by Midas Browser ©
 |
 |
 |
Copyright © ArchInfo Powered by Midas Browser © |