datowanie klocka drzeworytniczego:
1801?-1838?
datowanie odbitki graficznej:
1921ante
opis:
Wizerunek Matki Boskiej z Dzieciątkiem na lewej ręce. Maria ukazana w półpostaci, o twarzy zwróconej w prawo i dłoniach skrzyżowanych poniżej kolan Jezusa. W lewej dłoni trzyma chusteczkę. Z głowy spływa maforion w drobny wzór roślinny, z gwiazdą nad czołem i z wielopłatkowym kwiatem na prawym ramieniu. Pod płaszczem widoczna suknia w pionowe paski. Głowę Madonny otacza okrągła aureola z promieniami w kształcie ząbków. Dwa anioły ukazane w locie podtrzymują nad nią koronę zwieńczoną krzyżem. Dzieciątko w pasiastej szacie i z głową otoczoną aureolą, wznosi prawą dłoń, w lewej trzyma przyciśniętą do boku, zamkniętą księgę z motywem krzyża na okładce. Tło gładkie, całość kompozycji ujęta w prostokątną ramkę z szerokim czarnym paskiem u dołu. Na rewersie pieczęć z liczbą "60". Przez środek kompozycji biegnie ukośna, biała linia - ślad pęknięcia deski.
motyw ikonograficzny:
anioł
,
aureola
,
chusteczka
,
dłoń
,
korona
,
krzyż
,
księga
,
liść
,
Matka Boska z Dzieciątkiem
,
welon
stan zachowania: dobry
numer inwentarza: 104864 V (p.60)
uwagi:
Matka Boska z Dzieciątkiem reprezentuje typ ikonograficzny Matki Boskiej Śnieżnej, którego pierwowzorem jest wizerunek z rzymskiego kościoła Santa Maria Maggiore. Od XVI w. jego kult rozpowszechniał się w Europie, docierając też do Polski. W okolicach Lubaczowa czczono wiele przedstawień Matki Boskiej Śnieżnej: Matkę Boską Leżajską, Matkę Boską Pocieszenia z Jodłówki, Matkę Boską z kolegiaty w Jarosławiu. Kieszkowski dopatruje się pierwowzoru w "jakimś cudownym obrazie (ruskim?)" i przypisuje drzeworyt "Mistrzowi Ukrzyżowania". Prawdopodobnym wydaje się, że wizerunek przedstawia Matkę Boską Leżajską, czczoną w Sanktuarium w Leżajsku.
Odbitka odciśnięta została z jednego z trzynastu klocków drzeworytniczych, pochodzących z warsztatu Macieja Kostryckiego i jego rodziny z Płazowa. Klocki te obecnie przechowywane są w zbiorach Muzeum Etnograficznego w Krakowie.
Drzeworyt wraz z całą teką był darem Księgarni M. Arcta w Poznaniu dla Biblioteki Uniwersytetu Poznańskiego w 1924 roku.
literatura:
Kieszkowski, Zwięzły katalog wystawy dawnych drzeworytów ludowych, 1921,
s. 35, nr 48
Skoczylas, Drzeworyt ludowy w Polsce, 1934
Jacher-Tyszkowa, Polska grafika ludowa, 1970,
s. 24, 86, il.31
Od wieków w historię wpisana. Kult Matki Boskiej w diecezji przemyskiej, 1992,
s. 9-16
fotografia:
Pracownia Fotografii Cyfrowej Biblioteki Uniwersyteckiej w Poznaniu
,
2014
obiekty związane:
5000001084
teka grafik
Teka Łazarskiego w Bibliotece Uniwersyteckiej w Poznaniu
5000000235
klocek drzeworytniczy dwustronny
Matka Boska z Dzieciątkiem, Chrystus na krzyżu
opracowanie dokumentu: Skoczeń-Marchewka, Beata, 2014.10.24,
instytucja: Muzeum Etnograficzne im. Seweryna Udzieli w Krakowie
.