BAZA
DRZEWORYTÓW
DRZEWORYTÓW
Baza Danych
00001491
miejsce pochodzenia: Czechy (Czech Republic)
datowanie klocka drzeworytniczego:
około 1800
datowanie odbitki graficznej:
przed III 1949 r.
,
Odbitka: III 1949 r. - wizyta muzealników czechosłowackich w Polsce; klocek: na podstawie katalogu wystawy
opis:
Kompozycja pionowa, złożona z czerech prostokątów stojących: u góry dwa nieznacznie różniące się od siebie wizerunki Chrystusa Ukrzyżowanego, u dołu po lewej Oblicze Chrystusa, po prawej Matka Boska Krztińska.
Chrystus na obu wizerunkach w górnej części przestawiony na czarnym krzyżu z białą tabliczką z napisem „INRI” nad głową. Po obu stronach pionowej belki oraz u dołu kompozycji napis w języku czeskim. Pod krzyżem czaszka Adama, po bokach pasy ziemi z kępkami trawy. Głowa Chrystusa opadająca w lewą stronę, zwieńczona koroną cierniową, otoczona promienistym nimbem. Twarz o zaznaczonych oczach, brwiach, nosie i zaroście. Pod przedramionami i na odkrytych częściach ciała widoczne nieproporcjonalnie duże krople krwi. Postać przepasana perizonium. Prawy wizerunek różni się od lewego większą ilością kropli krwi i precyzyjniejszym rytowaniem twarzy i czaszki. Po lewej stronie na titulusie litera N w lustrzanym odbiciu.
Oblicze Chrystusa otoczone promienistym nimbem w podwójnym owalnym medalionie. Wokół ornament roślinny na kształt wieńca złożony z ośmiu okrągłych kwiatów z palczastymi liśćmi. U dołu kompozycji ornament z trzech kwiatów. Twarz Chrystusa z widoczną łzą pod prawym okiem. Wokół ust zarost. Oczy o migdałowym kształcie. Przy krawędziach twarzy lekkie cieniowanie, włosy zaznaczone geometrycznym ornamentem.
Matka Boska Krztyńska przedstawiona w medalionie, wokół roślinny ornament. U dołu podpis otoczony liściastym wieńcem z czterema kwiatami. Madonna stojąca na półksiężycu odziana jest w długą suknię z długimi rękawami, płaszcz dekorowany krzyżami oraz dwuczęściowy, opadający na boki welon z roślinnym ornamentem. W prawej ręce trzyma berło zakończone krzyżem, na lewej – Dzieciątko. Głowy obu postaci zwieńczone koronami cesarskimi i otoczone promienistymi nimbami (nimb Madonny widoczny tylko częściowo).
Wokół całości widoczny odcisk krawędzi klocka drzeworytniczego (bądź klocków). Wymiary górnej części kompozycji: 10 x 13,9 cm; dolnej: 10 x 14 cm.
motyw ikonograficzny:
berło
,
Chrystus na krzyżu
,
czaszka Adama
,
Jezus Chrystus
,
krew (kropla)
,
księżyc
,
Matka Boska
,
Matka Boska z Dzieciątkiem
,
ornament roślinny
,
Pasja Chrystusa
,
perizonium
stan zachowania: dobry
napisy i znaki:
P. M. Křtinska
numer inwentarza: 84367/MEK
uwagi:
Na podstawie katalogu "Wystawy czechosłowackiej sztuki ludowej" z 1949 roku można przypuszczać, że górna i dolna część drzeworytu odciśnięte zostały z dwóch różnych klocków bądź z dwóch stron jednego klocka. Potwierdza to fakt, że w internetowej aukcyjnej galerii czeskiej grafiki dolna część, przedstawiająca Oblicze Chrystusa i Matkę Boską Krztyńską, pojawia się jako osobna odbitka (http://www.artbohemia.cz/en/prints/23621-salvator-pmaria-krtinska-tomas-maslik-1800.html). Wobec tego jedynie autorstwo klocka, z którego odbito dolną część drzeworytu, przypisać można Tomaszowi Maszlikowi.
Oblicze Chrystusa przedstawione w lewej dolnej części kompozycji mogło być wzorowane na veraikonach – acheiropoietach ukazujących twarz Jezusa. Takie wizerunki były popularne na terenie Królestwa Czech. W XIV wieku Karol IV Luksemburski sprowadził z Rzymu kopię Świętego Oblicza i złożył ją w skarbcu praskiej katedry. To spopularyzowało kult veraikonów za rządów Luksemburgów.
Madonna ukazana w prawej dolnej części kompozycji to Matka Boska Krztyńska, czczona w Křtinach na Morawach. Znajduje się tam uznana za cudowną, kamienna gotycka rzeźba Matki Boskiej, datowana na ok. 1340 r. Na XVII i XVIII wiek przypada okres największej popularności sanktuarium w Křtinach. Śladem, mogącym świadczyć o tym, że kult Krztyńskiej Madonny sięgał terenów Śląska, jest tekst o incipicie „Góro krasna wspaniała, Święta Krztyńska Maryja!” w zbiorze pieśni religijnych wydrukowany w 2. poł. XIX wieku w Niemieckich Piekarach (https://sbc.org.pl/dlibra/publication/229379/edition/216807).
literatura:
Wystawa czechosłowackiej sztuki ludowej, Warszawa 1949.
Freus, Artysta nieznany, culture.pl, 2011.
Strona internetowa parafii w Křtinach
fotografia:
Wąsik, Marcin
,
2018
opracowanie dokumentu: Brzozowska, Leonia, 2019.03.05,
instytucja: Muzeum Etnograficzne im. Seweryna Udzieli w Krakowie
instytucja: Muzeum Etnograficzne im. Seweryna Udzieli w Krakowie
Moja galeria / Loguj
Powered by Midas Browser ©
 |
 |
 |
Copyright © ArchInfo Powered by Midas Browser © |