BAZA
DRZEWORYTÓW
DRZEWORYTÓW
Baza Danych
00000402
https://midasbrowser.pl/midas/etnomuzeum/pictures/maxi/Etnografia/MDPL-II-188_04.jpg
Skoczeń-Marchewka, Beata
materiał (podłoża): papier czerpany
technika: drzeworyt wzdłużny
tech. zdobnicza: kolorowanie ręczne
wymiary: 75 x 58 cm
technika: drzeworyt wzdłużny
tech. zdobnicza: kolorowanie ręczne
wymiary: 75 x 58 cm
miejsce powstania: Łąki Bratiańskie miejsce pozyskania: Białe
datowanie klocka drzeworytniczego:
1751-1800
datowanie odbitki drzeworytniczej:
1751-1800
opis:
Wizerunek Matki Boskiej Łąkowskiej sklejony z pięciu czworobocznych odbitek. Kompozycję wypełnia dzwonowata szata Matki Boskiej stojącej na półksiężycu o ludzkim profilu, trzymającej na prawej ręce Dzieciątko Jezus, a w lewej berło. Na głowach obu postaci widnieją zamknięte korony, wokół promieniste aureole. Płaszcz Matki Boskiej jest ozdobiona geometrycznym wzorem w ukośną kratę o polach wypełnionych sześcioramiennymi gwiazdami, a przecięciach ozdobionych wielopłatkowymi kwiatami. Szeroki dekolt zakrywają korale. Boki płaszcza zdobią dwa pionowe szlaki z dekoracją z rombów w łańcuchu o ogniwach z pereł. Rozchylony płaszcz ukazuje przód sukni we wzór ze stylizowanych liści na czarnym tle, z okrągłym medalionem z monogramem maryjnym pośrodku.U dołu, szaty opasuje podwójny łańcuch, zaś na piersi widnieją sznury korali. Sukienka Jezusa jest także rozkloszowana, w motywy rozetek na gładkim tle. Szyję otaczają liczne sznury korali. Dzieciątko prawą dłonią podtrzymuje swoją lewą okaleczoną stopę. Tło dekorowane wzorem biało-czarnej szachownicy(?), wypełniają liczne wota: serca z monogramami, jedno z tonącą postacią, dwa wyobrażenia niemowląt w powijakach, skrzyżowane kule chromego i dłonie w więzach, wotywne tabliczki z klęczącymi postaciami (obok jednej z nich frunie czart), z parą uszu, oczu, a także leżącym chorym ukazanym na tabliczce w kształcie krzyża o zaokrąglonych końcach. W górnych rogach w okrągłych rozetach znajdują się popiersia: szlachcica (po lewej) i szlachcianki (po prawej). U dołu po lewej widnieje biały pas z inskrypcją, po prawej tę część zapełniają trzy rzędy wyciętych czworoboków. Obraz jest ręcznie kolorowany, barwy posiadają różne nasycenie. Tło jest kobaltowe, detale strojów ugrowe i brązowe, a także brudnozielone. W 1947 r. odbitka została oprawiona w drewnianą polichromowaną ramę nawiązującą formą do kształtu feretronu, którego część prawdopodobnie niegdyś stanowiła. Powodem sporządzenia nowej ramy było przygotowanie drzeworytu do wystawy sztuki ludowej w Krakowie.
motyw ikonograficzny:
korona
,
Matka Boska Łąkowska
,
Matka Boska z Dzieciątkiem
,
stopa
,
wotum (chory)
,
wotum (kula chromego)
,
wotum (niemowlę)
,
wotum (oko)
,
wotum (serce)
,
wotum (szlachcianka)
,
wotum (szlachcic)
,
wotum (topielec)
,
wotum (ucho)
,
wotum (wypędzenie złego ducha)
stan zachowania: dobry
napisy i znaki:
OB. P.M.LAKOSKI
,
(u dołu po lewej)
IHS
,
(u góry, na wotum)
MARYA
,
(na dwóch wotach i na szacie Matki Boskiej)
numer inwentarza: MDPŁ/188
uwagi:
Według przekazów Łąki były miejscem kultu pogańskiego. W XIII w. wybudowano w osadzie małą drewnianą świątynię by upamiętnić pewne objawienie. Legenda mówi, że dzieciom pasącym bydło ukazała się figura Matki Boskiej płynąca w górę Drwęcy. Odniesiona do Nowego Miasta, zniknęła. Kolejnego dnia została znaleziona na drzewie w Łąkach. Zlecono wykonanie figury Matki Bożej, którą lud otoczył czcią. Inne podanie mówi, że kaplicę wybudował Krzyżak, wójt bratiański w roku 1400 lub 1401. Sława Łąk zaczęła się rozpowszechniać stopniowo, a w XVII w. opiekę nad kościołem objęli oo. reformaci. Nadali rozgłos kultowi Matki Bożej z Dzieciątkiem, do której przybywali liczni pątnicy i rozpoczęli starania o koronację. Cudowna drewniana figura w typie Pięknej Madonny ma ok. l00 cm wysokości i została zakryta nałożonymi bogatymi sukienkami. W 1752 r. koronowano ją dzięki zezwoleniu Benedykta XIV. Była to szósta koronacja na terenie Rzeczypospolitej. W XVIII i XIX w. sława sanktuarium rosła. Zyskało nazwę "zachodniopruskiej Częstochowy". Mimo trudności, jakie czynił rząd pruski, Polacy z Warmii, Kurpiów dążyli do Łąk Bratiańskich jako do ogniska życia narodowego i religijnego. Zamknięcie klasztoru w 1875 r. przez zaborców położyło kres manifestacjom patriotycznym i pielgrzymkom. W 1882 r. spłonął kościół. Uratowaną cudowną figurę, przeniesiono do fary w Nowym Mieście Lubawskim, gdzie znajduje się do dzisiaj w ołtarzu głównym. Cześć Madonnie oddawana jest przez wiernych w dalszym ciągu, co potwierdzają pielgrzymki i wota.
<br > Drzeworyt wraz z innym przedstawiającym św. Józefa z Dzieciątkiem (nr inw. MDPŁ/189) był częścią ludowego feretronu stanowiącego prawdopodobnie wyposażenie kościoła pw. Św. Józefa w Białem koło Gostynina, stąd domniemanie o pochodzeniu z tego samego warsztatu drzeworytniczego. W 1 połowie 1939 roku odbitki zostały przekazane przez parafię do Muzeum Diecezjalnego w Płocku. Kościół w Białem wzniosła w 1636 r. wdowa po M. Krasickim, wojewodzie podolskim. W 1858r. stał się własnością parafii Gostynin. Pierwotnie był to budynek drewniany z wieżą i bogatym wyposażeniem wnętrza. W świątyni znajdowały się 3 ołtarze: główny - z obrazem Św. Rodziny i boczne z obrazami Św. Józefa i Św. Marii Magdaleny. Kościół ten spłonął w 1947r. Podczas odbudowy zyskał formę murowanej kaplicy i nadal nosi wezwanie Św. Józefa.
literatura:
Jacher-Tyszkowa, Polska grafika ludowa, 1970,
s. 37, 182, kat.127 (tamże błędny nr inw.)
Fryś, Kunczyńska, Pokropek, Sztuka ludowa w Polsce, 1988,
s. 295, kat. 386
Knapiński,Ludowa rzeźba sakralna...,"Studia Płockie", 1986,
s. 255
Seweryn, Sztuka ludowa w Polsce, 1948,
s. 39
Z dawna Polski Tyś królową. Przewodnik..., 1990,
s. 66-68
Korecki, Sanktuarium Maryjne w Łąkach Bratiańskich, 2002
Szymański, Trzy interesujące drzeworyty, "Zeszyty Państwowego Muzeum Etnograficznego w Warszawie", 1967/1968,
s. 102, il. 3
Błachowski, Malarstwo na szkle, 2004,
s. 25, il. 4.3
Szymański,Ludowa sztuka dewocyjna Łąk Bratiańskich,"Zeszyty Państwowego Muzeum Etnograficznego w Warszawie", 1973-1974,
il. 8, s. 72, 76, 79
wystawy obiektu:
Sztuka Ludowa w Polsce. Malarstwo-Rzeźba-Grafika. Katalog wystawy w Towarzystwie Sztuk Pięknych w Krakowie
Polska grafika ludowa
źródło:
Hrynkowski, Potwierdzenie wysłania do Muzeum w Płocku 2 sztuk ram, 1948, Archiwum MEK
Kurator Muzeum Diecezjalnego w Płocku, List do Jana Hrynkowskiego potwierdzający odbiór starych ram drzeworytów
Grabowski,Jacher-Tyszkowa, Korespondencja z 1973 roku dotycząca przedłużenia wypożyczenia, zwrotu z wystawy "Polska Grafika Ludowa" i wykonania kopii dwóch drzeworytów ze zbiorów Muzeum Diecezjalnego w Płocku
fotografia:
Cegłowski, Stefan
,
2012
Skoczeń-Marchewka, Beata
,
2012
Cegłowski, Stefan
,
2012
Cegłowski, Stefan
,
2012
obiekty związane:
opracowanie dokumentu: Mosio, Grażyna, 2012.11.06,
instytucja: Muzeum Etnograficzne im. Seweryna Udzieli w Krakowie
instytucja: Muzeum Etnograficzne im. Seweryna Udzieli w Krakowie
Moja galeria / Loguj
Powered by Midas Browser ©
 |
 |
 |
Copyright © ArchInfo Powered by Midas Browser © |