BAZA
DRZEWORYTÓW
DRZEWORYTÓW
Baza Danych
00000730
.jpg)
.jpg){kind=link}
datowanie odbitki graficznej:
1801-1850
opis:
Kompozycja ujęta w prostokąt stojący, obwiedziona cienką linią. Centralnie ukazany św. Jan Nepomucen, stojący na rozbudowanym postumencie. Odziany w sutannę, rokietę i mucet, spod którego wystają fragmenty stuły. Na głowie otoczonej okrągłym nimbem i 5 stylizowanymi gwiazdkami - biret. W prawej ręce święty trzyma na wysokości piersi krucyfiks, kierując lekko w jego stronę twarz. W lewej dłoni dzierży gałązkę palmy. W lewym, górnym rogu gołębica, od której bijące promienie padają na św. Jana Nepomucena. W prawym, górnym rogu anioł. W lewej, dolnej części kompozycji, na dalszym planie scena śmierci św. Jana Nepomucena: stojący na moście mężczyźni z halabardami i wpadający w nurt rzeki męczennik. Przy filarze mostu 5 gwiazd. W prawym, dolnym rogu konfesjonał z monogramem Jezusa. W dolnej części postumentu napis. Na papierze czerpanym widoczny znak wodny "N2".
motyw ikonograficzny:
anioł
,
gałązka palmy
,
gwiazda
,
konfesjonał
,
krucyfiks
,
most
,
święty Jan Nepomucen
,
żołnierz
stan zachowania: dobry
napisy i znaki:
INRI
,
(na krucyfiksie)
S.IOANNES.
NEPOMUCENVS
,
(na postumencie)
IHS
,
(przy konfesjonale)
numer inwentarza: 69731
uwagi:
Grafika odciśnięta została z dwóch klocków (lub jednego, dwustronnego). Po sklejeniu obu odbitek uzyskano drzeworyt dużego formatu.
Kompozycja przedstawia św. Jana Nepomucena (ok. 1348 - 1393). Był kanonikiem kolegiaty św. Wita w Pradze, spowiednikiem królowej Zofii Bawarskiej. W wyniku konfliktu z królem Czech, Wacławem IV został uwięziony a następnie wrzucony z mostu Karola do Wełtawy. Jedna z wersji legendy podaje, że został stracony po tym, jak nie chciał zdradzić tajemnicy spowiedzi, gdy król domagał się ujawnienia grzechów swej żony Zofii. Jest świętym Kościoła katolickiego, kanonizowanym w 1729 roku. Czczony między innymi jako patron Czech, spowiedników i spowiadających się, budowniczych mostów, flisaków, tonących. Orędownik w czasie powodzi i patron dobrej sławy. Według tradycji ludowej chronił uprawy nie tylko przed powodzią ale i przed suszą. Schemat ikonograficzny, pojawiający się w sztuce ludowej, powielany także przez popularne grafiki dewocyjne, często wzorowany jest na figurze, umieszczonej na moście Karola w Pradze.
Drzeworyt pochodzi z kolekcji Józefa Gwalberta Pawlikowskiego (1793-1852)- mecenasa sztuki i kolekcjonera, działacza gospodarczego i politycznego, syna założyciela zbiorów sztuki w Medyce, które sam znacznie powiększył. Wśród różnorodnych zbiorów J. G. Pawlikowskiego znalazła się również unikatowa kolekcja 143 drzeworytów ludowych. Stanowi ona niezwykle cenny i pionierski zasób, a jej twórca należy do pierwszych zbieraczy, który – gromadząc „starożytności ojczyste” – umiał skierować uwagę na niedoceniane przez jemu współczesnych prace ludowych i prowincjonalnych artystów. Tworzona była od lat 30. do 50. XIX wieku, czyli w okresie, kiedy działali ostatni już drzeworytnicy, wykonujący swe usługi dla ludności wiejskiej.
Tworząc kolekcję ludowych drzeworytów, Pawlikowski korzystał z pomocy Kajetana Wincentego Kielisińskiego (1810-1849), rysownika i rytownika, przez pewien czas opiekuna zbiorów medyckich. W czasie swoich wędrówek po Galicji, Mazowszu, Lubelszczyźnie czy Wielkopolsce nabywał on grafiki między innymi od drzeworytników i sprzedawców dewocjonaliów. Kilka drzeworytów ludowych pozyskanych zostało także przez Teofila Żebrawskiego w latach 1845-1851, również współpracującego z Pawlikowskim, który cały swój zbiór w 1849 roku przeniósł z Medyki do Lwowa. W 1921 roku spuścizna po Józefie Gwalbercie Pawlikowskim, trafiła do Zakładu Narodowego im. Ossolińskich we Lwowie, przekazana tam przez wnuka, Jana Pawlikowskiego. Po II wojnie pozostałe we Lwowie zbiory weszły w skład Biblioteki Akademii Nauk USRR, która po odzyskaniu niepodległości przez Ukrainę przemianowana została na Lwowską Narodową Naukową Bibliotekę Ukrainy im. Wasyla Stefanyka. Drzeworyty ludowe przechowywane są w Oddziale Sztuki Biblioteki, w Pałacu Baworowskich we Lwowie.
W kolekcji J. G. Pawlikowskiego drzeworyt posiadał nr inw. 59. Wcześniejszy numer inw. w kolekcji Biblioteki W. Stefanyka: EST.3135.
literatura:
Strona internetowa poświęcona wizerunkom i kultowi św. Jana Nepomucena: www.nepomuki.pl
Piwocki, Drzeworyt ludowy w Polsce, 1934,
s.21-26 i 61
fotografia:
Merduch, Jurij
,
2013
opracowanie dokumentu: Skoczeń-Marchewka, Beata, 2013.07.30,
instytucja: Muzeum Etnograficzne im. Seweryna Udzieli w Krakowie
instytucja: Muzeum Etnograficzne im. Seweryna Udzieli w Krakowie
Moja galeria / Loguj
Powered by Midas Browser ©
 |
 |
 |
Copyright © ArchInfo Powered by Midas Browser © |