BAZA
DRZEWORYTÓW
DRZEWORYTÓW
Baza Danych
00000799
.jpg)
.jpg){kind=link}
datowanie odbitki drzeworytniczej:
1801-1841
opis:
Kompozycja przedstawia Matkę Boską w 3/4 postaci, z Dzieciątkiem Jezus na lewej ręce i berłem w prawej. Maria jest ubrana w płaszcz ozdobiony ornamentem roślinnym z gwiazdą na prawym ramieniu, z podbiciem w pasowy wzór z dwóch rodzajów kresek. Wyłaniająca się spod płaszcza suknia wyróżnia się delikatnym wzorem z pionowych kresek z biegnącymi ukośnie białymi krzyżującymi się liniami i delikatną lamówką przy dekolcie. Dzieciątko Jezus wznosi prawą rękę w geście błogosławieństwa, zaś lewą ma złożoną na piersi. Jest ubrane w jasną sukienkę we wzór skomponowany z czworokątów z kropkami w środku i czarny płaszcz z długimi rękawami w białe czteropłatkowe kwiaty. Spod szat wyłaniają się jego bose stopy. Głowy obu postaci z zamkniętymi koronami zwieńczonymi krzyżykami są otoczone aureolami obramowanymi podwójnymi liniami. Cieniowanie krótkimi kreskami nadaje plastyczność twarzom i dłoniom. W górnej części na białym tle rozmieszczono wota zawieszone na cienkich sznureczkach, między innymi: dwa niemowlęta w powijakach, trzy serca, kule i laski, kończyny i wotum w kształcie prostokątnej tabliczki z wyobrażeniem ludzkiej twarzy. Nad ramieniem Matki Boskiej widnieje popiersie kobiety (orantki) wznoszącej ręce do nieba. Całość obramowują podwójne równoległe linie. U dołu w prostokątnym polu mieści się trzywierszowa inskrypcja.
motyw ikonograficzny:
aureola
,
berło
,
Dzieciątko Jezus
,
korona
,
Matka Boska z Charłupi Małej
,
Matka Boska z Dzieciątkiem
,
ornament roślinny
,
płaszcz
,
sygnowanie
,
wotum (kula chromego)
,
wotum (niemowlę)
,
wotum (noga)
,
wotum (orant)
,
wotum (ręka)
,
wotum (serce)
stan zachowania: dobry
napisy i znaki:
OB RAZPANNYMMARYIKTORI/ MAŁ YHARŁUWIEŁKIEMI/
PIPOTSIE.RA.DZEM CUDAMISŁINIE
,
(u dołu drzeworytu)
C.K.
,
(u dołu drzeworytu)
numer inwentarza: ECT.3023
uwagi:
Drzeworyt jest wzorowany na wizerunku Matki Boskiej z Charłupi Małej koło Sieradza, zwanej powszechnie Księżną Sieradzką. Tamtejszy kościół od XIX wieku znajduje się pod opieką oo. dominikanów. W świątyni znajduje się obraz Matki Boskiej z Dzieciątkiem, czczony prawdopodobnie od początku XVII wieku. Kult ten rozwinął się w okresie niewoli narodowej, o czym świadczą wota - orły ze sztandarów wojskowych, umieszczone tam w intencji odrodzenia Polski. Wizerunek gromadził tłumy wiernych i zasłynął licznymi łaskami. Cuda te badała już w 1785 roku komisja biskupia. Przed obrazem składano wiele ofiar i darów wotywnych. Część z nich wraz z naczyniami liturgicznymi przekazano na potrzeby powstania listopadowego. W 1937 r. wizerunek Matki Boskiej z Chałupi Małej otrzymał korony papieskie. Kult maryjny w Charłupi Małe trwa nadal, pielgrzymi przybywają tam w drodze na Jasną Górę i do Lichenia.
Drzeworyt pochodzi z kolekcji Józefa Gwalberta Pawlikowskiego (1793-1852)- mecenasa sztuki i kolekcjonera, działacza gospodarczego i politycznego, syna założyciela zbiorów sztuki w Medyce, które sam znacznie powiększył. Wśród różnorodnych zbiorów J. G. Pawlikowskiego znalazła się również unikatowa kolekcja 143 drzeworytów ludowych. Stanowi ona niezwykle cenny i pionierski zasób, a jej twórca należy do pierwszych zbieraczy, który – gromadząc „starożytności ojczyste” – umiał skierować uwagę na niedoceniane przez jemu współczesnych prace ludowych i prowincjonalnych artystów. Tworzona była od lat 30. do 50. XIX wieku, czyli w okresie, kiedy działali ostatni już drzeworytnicy, wykonujący swe usługi dla ludności wiejskiej.
Tworząc kolekcję ludowych drzeworytów, Pawlikowski korzystał z pomocy Kajetana Wincentego Kielisińskiego (1810-1849), rysownika i rytownika, przez pewien czas opiekuna zbiorów medyckich. W czasie swoich wędrówek po Galicji, Mazowszu, Lubelszczyźnie czy Wielkopolsce nabywał on grafiki między innymi od drzeworytników i sprzedawców dewocjonaliów. Kilka drzeworytów ludowych pozyskanych zostało także przez Teofila Żebrawskiego w latach 1845-1851, również współpracującego z Pawlikowskim, który cały swój zbiór w 1849 roku przeniósł z Medyki do Lwowa. W 1921 roku spuścizna po Józefie Gwalbercie Pawlikowskim, trafiła do Zakładu Narodowego im. Ossolińskich we Lwowie, przekazana tam przez wnuka, Jana Pawlikowskiego. Po II wojnie pozostałe we Lwowie zbiory weszły w skład Biblioteki Akademii Nauk USRR, która po odzyskaniu niepodległości przez Ukrainę przemianowana została na Lwowską Narodową Naukową Bibliotekę Ukrainy im. Wasyla Stefanyka. Drzeworyty ludowe przechowywane są w Oddziale Sztuki Biblioteki, w Pałacu Baworowskich we Lwowie.
Dawny numer inwentarza: 759.
literatura:
Piwocki, Drzeworyt ludowy w Polsce, 1934,
s. 21-24, 44
Z dawna Polski Tyś królową. Przewodnik..., 1990,
s. 221-223
fotografia:
Merduch, Jurij
,
2013
obiekty związane:
opracowanie dokumentu: Mosio, Grażyna, 2013.08.13,
instytucja: Muzeum Etnograficzne im. Seweryna Udzieli w Krakowie
instytucja: Muzeum Etnograficzne im. Seweryna Udzieli w Krakowie
Moja galeria / Loguj
Powered by Midas Browser ©
 |
 |
 |
Copyright © ArchInfo Powered by Midas Browser © |