BAZA
DRZEWORYTÓW
DRZEWORYTÓW
Baza Danych
00001596
.jpg)
.jpg){kind=link}
miejsce powstania: Warszawa
datowanie klocka drzeworytniczego:
po 1861?-1911ante?
datowanie odbitki:
1921
opis:
Drzeworyt przeznaczony do sklejenia z trzema odbitymi z innych klocków drzeworytniczych i otrzymania większej całości. W pełnej wersji zajmuje miejsce u dołu po prawej stronie, zob. np. S/155/B/5/MT. Odbitka dwustrefowa, przedstawiająca trzy sceny rodzajowe. U dołu przedstawiono dwie z nich. Po lewej przy stole stoją: Żyd w jarmułce, trzymający kieliszek, mężczyzna w surducie i spodniach, wyciągający rękę do przodu oraz między nimi - diabeł ze skrzydłami nietoperza, zwrócony w stronę mężczyzny. Na pierwszym planie, przed stołem leży na ziemi mężczyzna. Niżej widnieje pozioma inskrypcja. Z prawej ukazano perspektywę kary w ogniu piekielnym. Ze strzelistych płomieni wynurzają się dwie nagie, częściowo widoczne ludzkie postacie, nad nimi postać demoniczna przypominająca gryfa. Wyżej została ukazana scena śmierci woźnicy pod kołami drabiniastego wozu, ciągniętego przez konia. Został opatrzona napisem. Poniżej scen rodzajowych na wyznaczonym pasie widnieje ciąg dalszy inskrypcji z drzeworytu ukazującego Śmierć Szczęśliwą. Po prawej i u dołu drzeworyt ozdobiono bogatym ornamentem kwiatowym z licznymi stylizowanymi kwiatami.
motyw ikonograficzny:
alkohol
,
diabeł
,
ogień piekielny
,
ornament roślinny
,
pijak
,
śmierć
,
Żyd
stan zachowania: dobry
napisy i znaki:
YSZ. TURGAUS. WAZOWIINT PYJOKAS. UZSYMUSZY
,
(przy scenie śmierci woźnicy)
PYJOKA SMERTIS
,
(przy scenie biesiady)
S. P: m: BŁAIWISTES
,
(w dolnej części kompozycji)
numer inwentarza: PME 31464
uwagi:
Kieszkowski datuje klocki z których odciśnięto drzeworyt na lata po 1853 roku i wiąże powstanie kompozycji z ukazem "trzeźwości", wprowadzonym przez Murawiewa w 1853 roku. Według P. Galaune klocek pochodzi z warsztatu Aleksandrasa Vinkusa (1832-1912). Prawdopodobnie wykonany został przez samego Vinkusa (informację taką uzyskał Galaune m.in. od dzieci artysty). Z tego warsztatu pochodzą dwa zestawy niemal identycznych matryc. Opisywany drzeworyt pochodzi najprawdopodobniej z późniejszego zestawu klocków.
Bezpośrednim wzorem dla drzeworytu była litografia, którą publikuje P. Galaune (il. 2). Najprawdopodobniej wykonana została w Niemczech na zamówienie biskupa Valančiusa przez firmę "Ochmigke i Rimcshneidera". W tece Łazarskiego odwrócona została kolejność górnych przedstawień. Zarówno na litografii, będącej pierwowzorem jak i na innych drzeworytach wizerunek Matki Boskiej Bolesnej umieszczony jest w lewej, górnej części kompozycji a krzyż z sercem i kotwicą z prawej.
Zdaniem Kieszkowskiego napisy na drzeworycie podane są w dialekcie żmudzkim. Autor tłumaczy je w następujący sposób: "Z targu jadąc, pijak się zabił" (przy śmierci woźnicy), a także niżej: "Śmierć pijaka" oraz ciąg dalszy wspomnianego napisu z odbitki Gr 3641/27: "Obraz Najszczęśliwszej"(część niewidoczna) oraz widoczna: "P.M. Trzeźwości"(u dołu kompozycji).
literatura:
Kieszkowski, Zwięzły katalog wystawy dawnych drzeworytów ludowych, 1921,
s. 32, nr 41
Galaune, Lietuvius liaudies menas..., 1968,
il. 5, s.VII-XXXVI
fotografia:
Koprowski, Edward
,
2013
opracowanie dokumentu: Graff, Grzegorz, 2021.10.12,
instytucja: Muzeum Etnograficzne im. Seweryna Udzieli w Krakowie
instytucja: Muzeum Etnograficzne im. Seweryna Udzieli w Krakowie
Moja galeria / Loguj
Powered by Midas Browser ©
 |
 |
 |
Copyright © ArchInfo Powered by Midas Browser © |