datowanie klocka drzeworytniczego:
1830?-1838?
datowanie odbitki graficznej:
1921
opis:
Wizerunek św. Jerzego zabijającego smoka. Święty w czarnym hełmie z pióropuszem, krótkiej tunice, rozwianym płaszczu i butach z cholewami siedzi na rumaku ukazanym z profilu. Koń w czarne cętki, z ozdobnie splecioną grzywą i długim ogonem tratuje kopytami szatana w postaci uskrzydlonego smoka. Święty spogląda w dół, trzymając oburącz włócznię wbitą w zębatą paszczę smoka. Potwór leży na murawie wykonanej w technice białorytu. Porastają ją liczne rośliny. W tle, na horyzoncie rosną dwa drzewa, a po prawej stronie na wzgórzu wznosi się dom. Nad nim klęczy ze złożonymi rękami zwrócona ku św. Jerzemu młoda kobieta z koroną na głowie. W prawym górnym rogu opromienione Oko Opatrzności. Z lewej obłoki. W tle rozmieszczono siedem małych rozetek. W górnej części, pośrodku niekompletny napis. Rewers: pieczęć "62".
motyw ikonograficzny:
czaprak
,
diabeł
,
dom
,
drzewo
,
hełm
,
korona
,
królewna
,
Oko Opatrzności
,
smok
,
święty Jerzy
,
włócznia
,
zwierzę (koń)
stan zachowania: dobry
numer inwentarza: Biblioteka Główna ASP, Nr inw. 1544, sygn. E 26 (62)
uwagi:
Odbitka wykonana z jednego z trzynastu zachowanych klocków drzeworytniczych, pochodzących z warsztatu Macieja Kostrzyckiego i jego rodziny z Płazowa. Klocki te znajdują się obecnie w zbiorach MEK.
Odbitka jest jedną z grafik, które znalazły się w "Tece drzeworytów ludowych dawnych" Zygmunta Łazarskiego wydanej w 1921 roku. W tece znalazło się 66 grafik odbitych ręcznie w drukarni Władysława Łazarskiego, z klocków pochodzących z Płazowa (obecnie pow. lubaczowski) i ze Żmudzi na Litwie, datowanych przez Jerzego Kieszkowskiego na drugą poł. XVIII i pierwszą poł. XIX w. Część odbitek była ręcznie kolorowana. Nakład liczył 62 numerowane egzemplarze. Wydawnictwo stało się podstawowym źródłem wiedzy na temat polskiego drzeworytu ludowego. Teka Łazarskiego przyczyniła się do wzrostu zainteresowania problemami sztuki ludowej, korzystał z niej m. in. Władysław Skoczylas przy tworzeniu w 1934 roku pracy " Drzeworyt ludowy w Polsce".
Św. Jerzy był jednym z czternastu świętych wspomożycieli. Czczony jako patron rycerzy, a dziś żołnierzy, harcerzy, orędownik w chorobach epidemicznych, skórnych. Uważano, że broni przed ukąszeniami węży. Ochrania konie. Jest patronem m.innymi Anglii, Niemiec, Holandii, Litwy. Z jego dniem były związane liczne wierzenia i obrzędy ludowe.
literatura:
Kieszkowski, Zwięzły katalog wystawy dawnych drzeworytów ludowych, 1921,
s. 38, nr 62
Piwocki, Drzeworyt ludowy w Polsce, 1934
Skoczylas, Drzeworyt ludowy w Polsce, 1934,
s. 40
Jacher-Tyszkowa, Polska grafika ludowa, 1970,
s. 23, 58
Skoczeń-Marchewka, Drzeworyty ludowe z Płazowa...,2009
obiekty związane:
5000001505
teka grafik
Teka Łazarskiego w Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie
5000000015
klocek drzeworytniczy dwustronny
Ostatnia Wieczerza, Święty Jerzy