materiał (podłoża): papier
technika: drzeworyt wzdłużny
tech. zdobnicza: kolorowanie
wymiary: 33,6 x 26,2 cm
datowanie klocka drzeworytniczego:
1801-1815
datowanie odbitki:
1921
opis:
Odbitka graficzna w kształcie prostokąta stojącego, kolorowana akwarelą. Ukazuje św. Antoniego, stojącego boso po lewej, odzianego w brązowy habit przepasany sznurem z węzłami. W lewej ręce święty trzyma opromienioną monstrancję zwieńczoną krzyżem. Na jego głowie, otoczonej okrągłym nimbem - tonsura. Przed św. Franciszkiem, z prawej klęczy muł, za nim mężczyzna w pozie oranta, ubrany w granatową szatę. Tło kompozycji: kościół z ceglastym dachem, beczka. W górnej części Oko Opatrzności wśród obłoków. U dołu wydzielone pole az napisem w kolorze ceglastym (litery N, P i D w odbiciu lustrzanym). W drzeworycie zwracają uwagę deformacje: niekształtne i nieproporcjonalnie duże dłonie świętego, zastosowanie perspektywy odwróconej, nieporadność w oddawaniu kształtu postaci, np. muła.
Rewers: pieczątka z liczbą "37".
motyw ikonograficzny:
aureola
,
habit
,
kościół
,
krzyż
,
mężczyzna
,
monstrancja
,
Oko Opatrzności
,
święty Antoni Padewski
,
tonsura
,
zwierzę (muł)
stan zachowania: dobry
numer inwentarza: Biblioteka Główna ASP, Nr inw. 1544, sygn. E 26 (37)
uwagi:
Kieszkowski datuje klocek drzeworytniczy z którego wykonano odbitkę na początek XIX wieku, autora klocka określa mianem "Monogramista A.I.", dopatrując się w napisie sygnatury. Galaune drzeworyt zalicza do prac tzw. "rzeźbiarza cudów św. Antoniego".
Odbitka pochodzi ze zbioru opublikowanego przez Zygmunta Łazarskiego pt. "Teka drzeworytów ludowych dawnych" w 1921 roku. W tece znalazło się 66 grafik odbitych ręcznie w drukarni Władysława Łazarskiego, z klocków pochodzących z Płazowa (obecnie pow. lubaczowski) i ze Żmudzi na Litwie, datowanych przez Jerzego Kieszkowskiego na drugą poł. XVIII i poł. XIX w. Część odbitek była ręcznie kolorowana. Nakład liczył 62 numerowane egzemplarze. Wydawnictwo stało się podstawowym źródłem wiedzy na temat polskiego drzeworytu ludowego. Teka Łazarskiego przyczyniła się do wzrostu zainteresowania problemami sztuki ludowej, korzystał z niej m. in. Władysław Skoczylas przy tworzeniu w 1934 roku pracy " Drzeworyt ludowy w Polsce". Klocki pochodzące ze Żmudzi, które znajdowały się w posiadaniu Łazarskiego, zaginęły w czasie II wojny w Warszawie.
Święty Antoni Padewski (1195-1231) to święty Kościoła katolickiego, jego wspomnienie obchodzone jest 13 czerwca w dniu rocznicy śmierci. Wstąpił do zakonu franciszkanów, prowadził działalność kaznodziejską i misyjną. Kanonizowany w niespełna rok od śmierci 30 maja 1232 roku. Należy do grona najpopularniejszych patronów, wierni modlą się do niego w intencji zaginionych osób i rzeczy. Tradycja przypisuje mu wiele cudów. Do jednego w nich nawiązuje drzeworyt: niedowiarek miał zaprzeczać obecności Chrystusa w konsekrowanej hostii. Wtedy św. Antoni podszedł z Najświętszym Sakramentem do głodnego muła, który zamiast jeść obrok padł na kolana jak człowiek. Niedowiarek przeprosił Chrystusa i nawrócił się.
literatura:
Fros, Sowa, Twoje imię, 1975,
s. 104-106
Galaune, Lietuviu liaudies menas..., 1968,
il. 119, nota s. 267
Jacher-Tyszkowa, Polska grafika ludowa, 1970,
s. 31 nota 116, fot. 133 s. 188
Kieszkowski, Zwięzły katalog wystawy dawnych drzeworytów ludowych, 1921,
s. 27 nr 25
Skoczylas, Drzeworyt ludowy w Polsce, 1934,
il. 45
obiekty związane:
5000001505
teka grafik
Teka Łazarskiego w Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie