materiał (podłoża): papier
technika: drzeworyt wzdłużny
tech. zdobnicza: kolorowanie
wymiary: 34 x 26,8 cm
miejsce powstania: Warszawa miejsce pozyskania: Gdańsk
datowanie klocka drzeworytniczego:
1801-1815
datowanie odbitki:
1921
opis:
Kompozycja ujęta w prostokąt stojący. Na tle arkady Chrystus przedstawiony w całej postaci, bosy, z rękami skrępowanymi sznurem. Głowa otoczona aureolą i wieńczona koroną cierniową, spod której spływają brązowe włosy. Jezus ubrany jest w długą szatę Na piersiach widoczny szkaplerz z krzyżem. Po obu stronach Chrystusa lampy, zwisające z arkady. W dolnej części kompozycji nieczytelny napis.Drzeworyt kolorowany (fiolet, ciemna zieleń, żółty, pomarańczowy, brązowy, różowy). Na rewersie odbitki pieczęć: "39".
motyw ikonograficzny:
arkada
,
Chrystus Nazareński
,
Jezus
,
korona cierniowa
,
lampa
,
szkaplerz
,
sznur
stan zachowania: dobry
numer inwentarza: Gr.Al.4074 (39)
uwagi:
Klocek drzeworytniczy z którego wykonano odbitkę J.Kieszkowski datuje na początek XIX wieku. Nieznanego z nazwiska autora tego klocka określa mianem "Monogramista A.I."; przypisuje mu wykonanie kilku innych drzeworytów zamieszczonych w Tece Łazarskiego z 1921 roku.
Przedstawienie, ukazujące ukoronowanego cierniem Jezusa przed Piłatem, ze spętanymi rękami i szkaplerzem trynitarskim na piersiach rozpowszechnione zostało przez sprowadzonych z Hiszpanii trynitarzy, przybyłych do Polski w XVII wieku. Ich podstawowym charyzmatem była praca na rzecz wykupywania jeńców z niewoli. We wszystkich swoich domach zakonnych szerzyli kult cudownej figury z Madrytu. W Polsce obszarem działania trynitarzy były Kresy, na których prowadzono misję wykupywania chrześcijan z niewoli u Tatarów. Z upływem czasu wizerunek Jezusa Nazareńskiego zaczął symbolizować wyzwolenie od grzechu i wyrażał akt ekspiacji. Do najpopularniejszych przedstawień należała rzeźba Chrystusa Nazareńskiego z kościoła trynitarzy na Antokolu w Wilnie oraz z warszawskiego kościoła Trójcy Świętej na Solcu. Także we Lwowie czczona była figura Jezusa Nazareńskiego od wykupu niewolników (zwanego Wykupionym), znajdująca się w klasztorze trynitarzy, sprowadzonych do tego miasta w 1686 roku.
Odbitka jest jedną z grafik, które znalazły się w "Tece drzeworytów ludowych dawnych" Zygmunta Łazarskiego wydanej w 1921 roku. W tece zgromadzono 66 grafik odbitych ręcznie w drukarni Władysława Łazarskiego, z klocków pochodzących z Płazowa (obecnie pow. lubaczowski) i ze Żmudzi na Litwie, datowanych przez Jerzego Kieszkowskiego na drugą poł. XVIII i pierwszą poł. XIX w. Część odbitek była ręcznie kolorowana. Nakład liczył 62 numerowane egzemplarze. Wydawnictwo stało się podstawowym źródłem wiedzy na temat polskiego drzeworytu ludowego. Teka Łazarskiego przyczyniła się do wzrostu zainteresowania problemami sztuki ludowej, korzystał z niej m. in. Władysław Skoczylas przy tworzeniu w 1934 roku pracy " Drzeworyt ludowy w Polsce". Drzeworyt pochodzi z teki,która znalazła się w Bibliotece Gdańskiej w latach 1945-1975.
literatura:
Kieszkowski, Zwięzły katalog wystawy dawnych drzeworytów ludowych, 1921,
s. 28, nr 27
Skoczylas, Drzeworyt ludowy w Polsce, 1934,
s. 71
Jacher-Tyszkowa, Polska grafika ludowa, 1970,
s. 32 nota 118