materiał (podłoża): papier
technika: drzeworyt wzdłużny
tech. zdobnicza: kolorowanie
wymiary: 36 x 27 cm
miejsce powstania: Warszawa miejsce pozyskania: Gdańsk
datowanie klocka drzeworytniczego:
1746-1755
datowanie odbitki drzeworytniczej:
1921
opis:
Centralnie ukazana św. Barbara we wzorzystej sukni i bordowo-fioletowym płaszczu, z palmą i mieczem - atrybutami męczeńskiej śmierci. Głowa zwieńczona koroną, otoczona nimbem. Twarz z konwencjonalnym uśmiechem. U stóp świętej leży mężczyzna (Dioskuros) ukazany z obfitym zarostem, w strojnych szatach i kapeluszu na głowie. W ręce trzyma sztylet. W prawym górnym rogu, na obłoku anioł,podający św. Barbarze kielich z hostią. Na drugi planie po lewej wieża, po prawej kościół. Wzdłuż dolnej krawędzi odbitki napis. Drzeworyt ręcznie kolorowany akwarelą żółtą, fioletową, bordową, ciemnozieloną, niebieską, popielatą i jasnoróżową.Na rewersie odciśnięta pieczęć z cyfrą "8".
motyw ikonograficzny:
anioł
,
Dioskuros
,
gałązka palmy
,
hostia
,
kielich mszalny
,
korona
,
męczennica
,
miecz
,
święta Barbara
,
wieża
stan zachowania: dobry
napisy i znaki:
:O:BRAZSBARBARY:
,
(wzdłuż dolnej krawędzi)
IHS
,
(w prawym górnym rogu)
numer inwentarza: Gr. Al. 4074 (8)
uwagi:
Św. Barbara wg hagiografów żyła w IV wieku, zmarła jako męczennica; za przyjęcie chrztu była więziona przez ojca o imieniu Dioskuros w wieży, a następnie ścięta. Św. Barbara czczona jest jako patronka dobrej śmierci, orędowniczka w czasie burz i pożarów, epidemii dżumy. Jest opiekunką wielu zawodów, między innymi dzwonników, flisaków, kowali, ludwisarzy, górników. W sztuce ludowej przedstawiana jest najczęściej z atrybutami nawiązującymi do jej męczeńskiej śmierci: wieżą, mieczem, palmą i kielichem z hostią.
Klocek drzeworytniczy z którego wykonano odbitkę J.Kieszkowski datuje na połowę XVIII wieku. Nieznanego autora tego klocka określa mianem "Mistrz św. Heleny", któremu przypisuje autorstwo kilku innych drzeworytów zamieszczonych w Tece Łazarskiego z 1921 roku.
Drzeworyt pochodzi z teki, która w zbiorach Biblioteki Gdańskiej znalazła się w latach 1945-1975.
literatura:
Kieszkowski, Zwięzły katalog wystawy dawnych drzeworytów ludowych, 1921,
s. 26, nr 21
Skoczylas, Drzeworyt ludowy w Polsce, 1934,
s. 59
Galaune, Lietuviu liaudies menas..., 1968,
il. 131, nota s. 267
Jacher-Tyszkowa, Polska grafika ludowa, 1970,
s. 31 nota 123, s. 195 fot.
Fros, Sowa, Twoje imię, 1975,
s. 123-124
obiekty związane:
5000001293
teka grafik
Teka Łazarskiego w Bibliotece Gdańskiej Polskiej Akademii Nauk w Gdańsku