materiał (podłoża): papier
technika: drzeworyt wzdłużny
tech. zdobnicza: kolorowanie
wymiary: 34,3 x 26,5 cm
miejsce powstania: Warszawa miejsce pozyskania: Poznań
datowanie klocka drzeworytniczego:
1746-1755
datowanie odbitki drzeworytniczej:
1921
opis:
Odbitka ukazuje świętą Barbarę z atrybutami: palmą męczeństwa i kielichem z hostią. Po jej lewej stronie w oddali widnieją budowle, jedną z nich wieńczy wysoka wieża, po prawej scena męczeńskiej śmierci przez ścięcie, które wykonuje ojciec św. Barbary - Dioskuros. Święta przedstawiona została w całej postaci, stoi boso zwrócona twarzą do widza, ubrana w suknię i jasny płaszcz. Na jej głowie otoczonej aureolą spoczywa korona, szyję oplata sznur korali z krzyżykiem. Barbara ma długie włosy, owal twarzy, dłonie i stopy podkreślono szrafowaniem. Zwraca uwagę także gęste kreskowanie markujące fałdy sukni i płaszcza. W prawym górnym rogu na powierzchni obłoków znajduje się monogram IHS, z którego wydobywają się promienie. U dołu widnieje napis odwzorowany bez odstępów między wyrazami, litera "S" w lustrzanym odbiciu. Pole z napisem zdobi stylizowana gwiazdka, dalej w prawo poprowadzony został czarny pas, na którym być może miała znajdować się sygnatura twórcy i data wykonania drzeworytu. Autor grafiki próbował ukazać perspektywę poprzez zróżnicowany układ pasów markujących grunt, wypełnionych pionowym i ukośnym szrafowaniem. Odbitka ręcznie kolorowana akwarelą niebieską, jasnozieloną, brązową, żółtą i bladoróżową, tło kolorowane niejednolicie w tonacji ciemnozielonej.
stan zachowania: dobry
napisy i znaki:
:O:BRAZSBARBARY:
,
(wzdłuż dolnej krawędzi)
IHS
,
(w prawym górnym rogu)
numer inwentarza: 104864 V (p.7)
uwagi:
Św. Barbara nie jest postacią potwierdzoną historycznie, wg hagiografów żyła w IV wieku, zmarła jako męczennica; za przyjęcie chrztu była więziona przez ojca w wieży, a następnie ścięta. W tradycji do św. Barbary zwracano się jako do patronki dobrej śmierci, orędowniczki w czasie burz i pożarów, epidemii dżumy. Jest opiekunką wielu zawodów, między innymi dzwonników, flisaków, kowali, ludwisarzy, górników. W sztuce ludowej przedstawiana jest najczęściej z atrybutami nawiązującymi do jej męczeńskiej śmierci: wieżą, mieczem, palmą i kielichem z hostią.
Klocek drzeworytniczy z którego wykonano odbitkę J.Kieszkowski datuje na połowę XVIII wieku. Nieznanego autora tego klocka określa mianem "Mistrz św. Heleny", któremu przypisuje autorstwo kilku innych drzeworytów zamieszczonych w Tece Łazarskiego z 1921 roku.
Drzeworyt pochodzi z teki ofiarowanej Bibliotece Uniwersyteckiej w Poznaniu przez Księgarnię M. Arcta w 1924 roku. Na rewersie pieczęć "7".
literatura:
Kieszkowski, Zwięzły katalog wystawy dawnych drzeworytów ludowych, 1921,
s. 26, nr 20
Skoczylas, Drzeworyt ludowy w Polsce, 1934,
il. 57
Galaune, Lietuviu liaudies menas..., 1968,
il. 128, nota s. 267
Jacher-Tyszkowa, Polska grafika ludowa, 1970,
s. 32 nota 122
Fros, Sowa, Twoje imię, 1975,
s. 123-124
fotografia:
Pracownia Fotografii Cyfrowej Biblioteki Uniwersyteckiej w Poznaniu
,
2014
obiekty związane:
5000001084
teka grafik
Teka Łazarskiego w Bibliotece Uniwersyteckiej w Poznaniu