datowanie odbitki drzeworytniczej:
1801-1841
opis:
Święty Antoni ukazany w całej postaci, stoi z lilią w prawej ręce i zamkniętą księgą w lewej, na księdze siedzi Dzieciątko Jezus. Święty ma na sobie habit przepasany sznurem, twarz owalna, na głowie tonsura. Do sznura przywiązany różaniec zwisający z lewego boku. Dzieciątko prawą rączkę unosi w geście błogosławieństwa. Głowy obu postaci otaczają okrągłe promieniste aureole. W lewym górnym rogu na tle chmur Oko Opatrzności z wiązką promieni, w prawym kotara, w lewym dolnym rogu barokowy kościół, wzdłuż dolnej krawędzi napis. Drzeworyt w kształcie prostokąta stojącego, wykonany zróżnicowaną kreską, grunt pofalowany, zaznaczony ukośnym szrafowaniem, drobnym kreskowaniem zamarkowano fałdy na habicie, tło kompozycji jasne. Zwraca uwagę nieporadnie modelowana sylwetka małego Jezusa, którego tułów zlewa się z kreskowaniem rękawa habitu. Ponadto pod kotarą dwa pasy z pionowych kresek (niedokończone przedłużenie draperii?).
motyw ikonograficzny:
aureola
,
Dzieciątko Jezus
,
kościół
,
księga
,
kwiat (lilia)
,
Oko Opatrzności
,
różaniec
,
święty Antoni Padewski
stan zachowania: dobry
numer inwentarza: ECT.3106
uwagi:
Św. Antoni Padewski (1195-1231), czczony w Kościele katolickim, wspomnienie liturgiczne obchodzone 13 czerwca w rocznicę śmierci. Wstąpił do zakonu franciszkanów, prowadził działalność kaznodziejską i misyjną. Kanonizowany w niespełna rok od śmierci 30 maja 1232 roku. Należy do grona najpopularniejszych patronów, wierni modlą się do niego w intencji zaginionych osób i rzeczy.
Drzeworytnik ludowy wzorował się zapewne na miedziorycie z początków XIX wieku. Pierwowzorem ikonograficznym dla obu dzieł był obraz św. Antoniego Padewskiego z Radecznicy, otaczany kultem od drugiej połowy XVII wieku. Wg tradycji 8 maja 1664 roku miejscowy tkacz Szymon dostąpił łaski rozmowy ze św. Antonim, który wyraził życzenie, by na Łysej Górze wybudowana została świątynia. Największy rozwój ruchu pielgrzymkowego do Radecznicy przypadł na lata 1815-1869. Barokowy obraz św. Antoniego spłonął w 1995 roku, na jego miejscu znajduje się kopia wykonana w Krakowie przez Jerzego Kumalę. Z sanktuarium w Radecznicy związani są oo. bernardyni.
Drzeworyt pochodzi z kolekcji Józefa Gwalberta Pawlikowskiego (1793-1852) - mecenasa sztuki i kolekcjonera, działacza gospodarczego i politycznego. Wśród różnorodnych zbiorów J. G. Pawlikowskiego gromadzonych w Medyce, znalazła się tam również unikatowa kolekcja 143 drzeworytów ludowych. Tworzona była od lat 30. do 50. XIX wieku, w okresie, kiedy działali ostatni drzeworytnicy wykonujący swe usługi dla ludności wiejskiej. W gromadzeniu ludowych drzeworytów Pawlikowskiemu pomagał Kajetan Wincenty Kielisiński, rysownik i rytownik. W czasie swoich wędrówek po Galicji, Mazowszu, Lubelszczyźnie i Wielkopolsce nabywał on grafiki od drzeworytników i sprzedawców dewocjonaliów. Kilka drzeworytów ludowych pozyskanych zostało także przez Teofila Żebrawskiego. W 1921 roku drzeworyty wraz z całym zbiorem Pawlikowskiego, trafiły do Zakładu Narodowego im. Ossolińskich we Lwowie, przekazane tam przez wnuka Jana Pawlikowskiego. W latach 40. XX w. znalazły się w zbiorach Biblioteki Akademii Nauk USRR, obecnie w Lwowskiej Narodowej Naukowej Bibliotece Ukrainy im. Wasyla Stefanyka (przechowywane w Oddziale Sztuki mieszczącym się w Pałacu Baworowskich). Poprzedni numer inwentarzowy w kolekcji Pawlikowskiego: 18 c.
literatura:
Fros, Sowa, Twoje imię, 1975,
s. 101-102
Kielisiński, Kilka słów o ważniejszych zbiorach przedmiotów sztuki w Polsce,
1841, nr 2, s. 11
Piwocki, Drzeworyt ludowy w Polsce, 1934,
s. 21-24