BAZA
DRZEWORYTÓW
DRZEWORYTÓW
Baza Danych
00000784
.jpg)
.jpg){kind=link}
Chrystus ukazujący ranę w boku
warianty tytułu: Chrystus Bolesny, Vir Dolorum, Mąż Boleści
odbitka graficzna
datowanie klocka drzeworytniczego:
około 1794
datowanie odbitki drzeworytniczej:
około 1850
opis:
Przedstawiony do bioder, żyjący Chrystus dotykający oburącz krwawiącej rany w boku. Na głowie otoczonej okrągłą aureolą z pasem drobnych, gęstych promieni wewnątrz widnieje nałożona cierniowa korona z licznymi krótkimi kolcami raniącymi czoło. Spływają po nim krople krwi. W dłoniach Chrystusa są widoczne krwawiące rany. Postać i głowa Chrystusa o włosach spływających na prawe ramię są lekko zwrócone w prawo. Twarz ekspresyjna - o dużych oczach skierowanych na widza i krótkim zaroście. Lewe ramię i plecy postaci okrywa pofałdowany płaszcz, opadający częściowo na lewą pierś. Pozostałe części ciała są obnażone. Na ciele są widoczne krople krwi. U dołu na białej łukowatej wstędze zagiętej na końcach widnieje napis w trzech wierszach: " OBACZ GRZESZNI MEKE MOIE/ APAMIĘTAI NAZŁOSC SWOIE/ ABIS NIEBIŁ KARANIM". Tło jest jednolite, białe z sześcioma krótkimi ozdobnymi poziomymi paskami z drobnych równoległych linii. Kompozycję zamykają, umocowane w górnych rogach obrazu, zwisające po bokach kotary z tkaniny w stylizowany ornament roślinny przypominający liście. Kotary są podwiązane na wysokości głowy Chrystusa podwójnymi pasami. Dolne rogi obrazu wypełniają bliźniacze formy przypominające bazy kolumn złożonych z dwóch płyt i umieszczonego pomiędzy nimi wypukłego wałka. Obie formy zostały pokryte poziomymi ciemnymi pasami. Kompozycję w kształcie prostokąta stojącego obramowuje podwójna równoległa linia.
motyw ikonograficzny:
Chrystus
,
korona cierniowa
,
krew
,
rana
,
Vir Dolorum
,
wstęga
stan zachowania: dobry
napisy i znaki:
OBACZ GRZESZNI MEKE MOIE/ APAMIĘTAI NAZŁOSC SWOIE/ ABIS NIEBIŁ KARANIM
,
(u dołu, na wstędze)
numer inwentarza: ECT.3066
uwagi:
Przedstawienie Chrystusa w typie ikonograficznym Vir Dolorum (Mąż Boleści), które dotarło do Polski za pośrednictwem Czech już w XV w. Chrystus ręką wskazuje na przebite serce gorejące miłością. Ma na sobie koronę cierniową, ale jest już zmartwychwstały i pokazuje cenę zbawienia, którą zapłacił kierując się miłością do człowieka. To Bóg-Człowiek, odkupiciel i zwycięzca. Opisywany wizerunek ma kilkadziesiąt analogii w Polsce, z których najstarsze pochodzą z końca XVII w. Znajdują się między innymi w kościele św. Jana Chrzciciela w Raciborzu - Ostrogu, kościele mariackim w Toruniu, klasztorze norbertanek w Krakowie, kościele Narodzenia NMP w Piekoszowie, kościele p.w. św. Antoniego Pustelnika w Męcinie oraz kościele p.w. św. Jana Chrzciciela w Zielonce Pasłęckiej (z Tarnorudy).
Deska, z której odbito opisywany wizerunek została wykonana prawdopodobnie przez tego samego drzeworytnika, co odbitka ECT.3065, sygn. G.S. i datowana 1794. Podobne cechy formalne ma także drzeworyt nr inw. ECT.3072.
Drzeworyt pochodzi z kolekcji Józefa Gwalberta Pawlikowskiego (1793-1852)- mecenasa sztuki i kolekcjonera, działacza gospodarczego i politycznego, syna założyciela zbiorów sztuki w Medyce, które sam znacznie powiększył. Wśród różnorodnych zbiorów J. G. Pawlikowskiego znalazła się również unikatowa kolekcja 143 drzeworytów ludowych. Stanowi ona niezwykle cenny i pionierski zasób, a jej twórca należy do pierwszych zbieraczy, który – gromadząc „starożytności ojczyste” – umiał skierować uwagę na niedoceniane przez jemu współczesnych prace ludowych i prowincjonalnych artystów. Tworzona była od lat 30. do 50. XIX wieku, czyli w okresie, kiedy działali ostatni już drzeworytnicy, wykonujący swe usługi dla ludności wiejskiej.
Tworząc kolekcję ludowych drzeworytów, Pawlikowski korzystał z pomocy Kajetana Wincentego Kielisińskiego (1810-1849), rysownika i rytownika, przez pewien czas opiekuna zbiorów medyckich. W czasie swoich wędrówek po Galicji, Mazowszu, Lubelszczyźnie czy Wielkopolsce nabywał on grafiki między innymi od drzeworytników i sprzedawców dewocjonaliów. Kilka drzeworytów ludowych pozyskanych zostało także przez Teofila Żebrawskiego w latach 1845-1851, również współpracującego z Pawlikowskim, który cały swój zbiór w 1849 roku przeniósł z Medyki do Lwowa. W 1921 roku spuścizna po Józefie Gwalbercie Pawlikowskim, trafiła do Zakładu Narodowego im. Ossolińskich we Lwowie, przekazana tam przez wnuka, Jana Pawlikowskiego. Po II wojnie pozostałe we Lwowie zbiory weszły w skład Biblioteki Akademii Nauk USRR, która po odzyskaniu niepodległości przez Ukrainę przemianowana została na Lwowską Narodową Naukową Bibliotekę Ukrainy im. Wasyla Stefanyka. Drzeworyty ludowe przechowywane są w Oddziale Sztuki Biblioteki, w Pałacu Baworowskich we Lwowie.
Odbitka o dawnym numerze inwentarza:1251/39.
literatura:
Piwocki, Drzeworyt ludowy w Polsce, 1934,
s. 21-24, 53, 92
Skoczylas, Drzeworyt ludowy w Polsce, 1934,
s. 76, VIII
fotografia:
Merduch, Jurij
,
2013
opracowanie dokumentu: Mosio, Grażyna, 2013.08.13,
instytucja: Muzeum Etnograficzne im. Seweryna Udzieli w Krakowie
instytucja: Muzeum Etnograficzne im. Seweryna Udzieli w Krakowie
Moja galeria / Loguj
Powered by Midas Browser ©
 |
 |
 |
Copyright © ArchInfo Powered by Midas Browser © |