BAZA
DRZEWORYTÓW
DRZEWORYTÓW
Baza Danych
00000746
.jpg)
.jpg){kind=link}
Chrystus w otoczeniu świętych
warianty tytułu: Obraz zagniewania Chrystusowego na grzeszników
odbitka graficzna
datowanie odbitki drzeworytniczej:
około 1850
opis:
Drzeworyt przedstawia dwustrefową kompozycję. U góry na kuli ziemskiej tronujący Chrystus w otoczeniu postaci spoczywających na obłokach, z lewej strony od widza widnieje Matka Boska, po prawej św. Jan Chrzciciel. U dołu rozpoznajemy orędowników chroniących w czasie zarazy - w środku św. Rozalia leżąca w grobie (grocie?), z lewej św. Roch, z prawej św. Sebastian. Nad postaciami zniekształcone napisy, niektóre litery w odbiciu lustrzanym. Chrystus w promienistej aureoli ukazany en face, z obnażoną piersią, w prawej ręce strzały w lewej miecz - atrybuty gniewu bożego. Matka Boska klęczy skierowana w stronę Jezusa, ręce ma rozłożone w geście modlitewnym, prawą dosięga strzał w dłoni Chrystusa, ubrana w przepasaną suknię, płaszcz i maforion, głowę otacza okrągła aureola. Św. Jan Chrzciciel stoi zwrócony w stronę Jezusa, półnagi w szacie luźno oplatającej sylwetkę, w lewej ręce trzyma laskę, prawą przytyka do pierwsi, głowę otacza okrągła aureola, przy policzku banderola z nieczytelnym napisem. W dolnej części drzeworytu ukazano pofalowany grunt z kępami trawy. Św. Roch stoi bez aureoli, jako pielgrzym w przepasanej szacie i płaszczu, prawą rękę opiera na lasce, drugą odsłania szatę ukazując ranę na nodze. Św. Rozalia także bez aureoli, spoczywa w grobie, leży na prawym boku w długiej sukni i szacie, z rękami złożonymi razem, nad nią w tle widnieje krzyż i kępa trawy, wyżej poprowadzony napis i półkole. Św. Sebastian ukazany w scenie męczeństwa, stoi przywiązany do drzewa, z obnażonym ciałem, w przepasce na biodrach. Cała kompozycja zamknięta w prostokątnej ramce, w dole napis, który oznacza: "Obraz zagniewania Chrystusowego na grzeszników".
motyw ikonograficzny:
Jezus Chrystus
,
laska
,
Matka Boska
,
miecz
,
strzała
,
święta Rozalia
,
święty Jan Chrzciciel
,
święty Roch
,
święty Sebastian
stan zachowania: uszkodzony
napisy i znaki:
OBRAZ ZAGNIEWANIA CHRISTVSO EGO N GRZISNIKOW
,
(u dołu)
RMISERCOR IORAPRONO
,
(nad Matką Boską, napis niedokończony)
SIOANNES BAPTISLA
,
(nad św. Janem; napis na banderoli nieczytelny)
S.RO HVS
,
(nad św. Rochem)
ZROZALIASANCTARO
,
(nad św. Rozalią)
SSEBASTISV NA
,
(nad św. Sebastianem)
numer inwentarza: ECT.3138
uwagi:
Drzeworyt wyraża ideę wstawiennictwa Matki Boskiej i świętych u Boga za grzesznikami. Obrazowo przedstawia to scena, w której Matka Boska sięga po strzały w ręce Chrystusa, symbolizujące gromy gniewu i karę zarazy zsyłaną na ludzi. Ponadto przesłanie orędownictwa wzmacnia obecność patronów chroniących od chorób: św. Rocha, św. Rozalii i św. Sebastiana. W kulturze ludowej drzeworyt zapewne pełnił rolę apotropeionu, przedmiotu zabezpieczającego przed chorobami.
Drzeworyt pochodzi z kolekcji Józefa Gwalberta Pawlikowskiego (1793-1852) - mecenasa sztuki i kolekcjonera, działacza gospodarczego i politycznego. Wśród różnorodnych zbiorów J. G. Pawlikowskiego gromadzonych w Medyce, znalazła się tam również unikatowa kolekcja 143 drzeworytów ludowych. Tworzona była od lat 30. do 50. XIX wieku, w okresie, kiedy działali ostatni drzeworytnicy wykonujący swe usługi dla ludności wiejskiej. W gromadzeniu ludowych drzeworytów Pawlikowskiemu pomagał Kajetan Wincenty Kielisiński, rysownik i rytownik. W czasie swoich wędrówek po Galicji, Mazowszu, Lubelszczyźnie i Wielkopolsce nabywał on grafiki od drzeworytników i sprzedawców dewocjonaliów. Kilka drzeworytów ludowych pozyskanych zostało także przez Teofila Żebrawskiego. W 1921 roku drzeworyty wraz z całym zbiorem Pawlikowskiego, trafiły do Zakładu Narodowego im. Ossolińskich we Lwowie, przekazane tam przez wnuka Jana Pawlikowskiego. W latach 40. XX w. znalazły się w zbiorach Biblioteki Akademii Nauk USRR, obecnie w Lwowskiej Narodowej Naukowej Bibliotece Ukrainy im. Wasyla Stefanyka (przechowywane w Oddziale Sztuki mieszczącym się w Pałacu Baworowskich).
Odbitka w ramach kolekcji Pawlikowskiego wchodzi w skład zbioru liczącego 45 egzemplarzy, pod wspólnym numerem inwentarzowym "1251". Wszystkie one odbito na tym samym papierze o rozmiarach arkuszy ok. 45 x 35,5 cm, i taką samą farbą w odcieniu popielatym. Świadczy to zdaniem Piwockiego, że nie pochodziły one z wiejskich chat, a że wykonane zostały na zamówienie i prawdopodobnie trafiły wprost do kolekcji. Poprzednia sygnatura w kolekcji Pawlikowskiego: 1251/39.
literatura:
Kielisiński, Kilka słów o ważniejszych zbiorach przedmiotów sztuki w Polsce,
1841, nr 2, s. 11
Piwocki, Drzeworyt ludowy w Polsce, 1934,
s.21-24
Skoczylas, Drzeworyt ludowy w Polsce, 1934,
il. 89
fotografia:
Merduch, Jurij
,
2013
opracowanie dokumentu: Graff, Grzegorz, 2013.08.06,
instytucja: Muzeum Etnograficzne im. Seweryna Udzieli w Krakowie
instytucja: Muzeum Etnograficzne im. Seweryna Udzieli w Krakowie
Moja galeria / Loguj
Powered by Midas Browser ©
 |
 |
 |
Copyright © ArchInfo Powered by Midas Browser © |