BAZA
DRZEWORYTÓW
DRZEWORYTÓW
Baza Danych
00000716
.jpg)
.jpg){kind=link}
datowanie odbitki graficznej:
1850?
opis:
Kompozycja ujęta w prostokąt stojący, w który wpisano owal. W nim centralnie ukazana św. Apolonia, przedstawiona w całej postaci, lekko zwrócona na lewo. Odziana w długą suknię, tunikę sznurowaną na piersiach oraz powłóczysty płaszcz spięty na piersiach. Głowa świętej otoczona okrągłym nimbem, zwieńczona czepkiem (?). Twarz pucułowata, przedstawiona schematycznie. W prawej, uniesionej ręce św. Apolonia trzyma szczypce z zębem. W lewej dłoni palma – atrybut męczeństwa. Po obu stronach wyrastają wijące się krzewy z kwiatami o kształcie dzbanków. Nad wizerunkiem świętej szarfa z napisem. W narożach kompozycji stylizowane gałązki kwiatowe: u góry goździki, u dołu dzbanki.
motyw ikonograficzny:
czepek
,
kleszcze
,
kwiat (dzwonek)
,
kwiat (goździk)
,
palma męczeństwa
,
święta Apolonia
,
ząb
stan zachowania: dobry
napisy i znaki:
S.APOllONia
,
(w górnej części kompozycji)
numer inwentarza: ECT.3115
uwagi:
Święta Apolonia z Aleksandrii (zm. 249 r.) czczona jest w Kościele katolickim, w którym wspomina się tę męczennicę szczególnie 9 lutego. Jej męczeństwo opisał św. Dionizy Wielki w liście do bp antiocheńskiego Fabiana. Zginęła w późnym wieku, w czasie prześladowań chrześcijan, kiedy według przekazów była okrutnie torturowana. Prześladowcy mieli miażdżyć jej szczękę i wybijać zęby, a następnie spalili świętą na stosie. W ikonografii przedstawiana jest z palmą, symbolizującą męczeństwo oraz z kleszczami, w których trzyma ząb. Często ukazywana jest jako młoda kobieta pomimo, że zginęła w podeszłym wieku. Na prezentowanym drzeworycie jej zaawansowany wiek symbolizuje prawdopodobnie czepiec, który umieszczony jest na jej głowie. Niekiedy ukazywana jest w chwili, gdy rzuca się w ogień. Święta Apolonia czczona jest jako patronka stomatologów. Do niej zwracano się w czasie bólu zębów, dziąseł i szczęki. Oskar Kolberg odnotował, że w niektórych regionach Polski w wigilię jej święta poszczono, by uchronić się od bólu zębów.
Wyspa Mauritius pierwotnie nosiła nazwę Wyspy św. Apolonii.
Drzeworyt pochodzi z kolekcji Józefa Gwalberta Pawlikowskiego (1793-1852)- mecenasa sztuki i kolekcjonera, działacza gospodarczego i politycznego, syna założyciela zbiorów sztuki w Medyce, które sam znacznie powiększył. Wśród różnorodnych zbiorów J. G. Pawlikowskiego znalazła się również unikatowa kolekcja 143 drzeworytów ludowych. Stanowi ona niezwykle cenny i pionierski zasób, a jej twórca należy do pierwszych zbieraczy, który – gromadząc „starożytności ojczyste” – umiał skierować uwagę na niedoceniane przez jemu współczesnych prace ludowych i prowincjonalnych artystów. Tworzona była od lat 30. do 50. XIX wieku, czyli w okresie, kiedy działali ostatni już drzeworytnicy, wykonujący swe usługi dla ludności wiejskiej.
Tworząc kolekcję ludowych drzeworytów, Pawlikowski korzystał z pomocy Kajetana Wincentego Kielisińskiego (1810-1849), rysownika i rytownika, przez pewien czas opiekuna zbiorów medyckich. W czasie swoich wędrówek po Galicji, Mazowszu, Lubelszczyźnie czy Wielkopolsce nabywał on grafiki między innymi od drzeworytników i sprzedawców dewocjonaliów. Kilka drzeworytów ludowych pozyskanych zostało także przez Teofila Żebrawskiego w latach 1845-1851, również współpracującego z Pawlikowskim, który cały swój zbiór w 1849 roku przeniósł z Medyki do Lwowa. W 1921 roku spuścizna po Józefie Gwalbercie Pawlikowskim, trafiła do Zakładu Narodowego im. Ossolińskich we Lwowie, przekazana tam przez wnuka, Jana Pawlikowskiego. Po II wojnie pozostałe we Lwowie zbiory weszły w skład Biblioteki Akademii Nauk USRR, która po odzyskaniu niepodległości przez Ukrainę przemianowana została na Lwowską Narodową Naukową Bibliotekę Ukrainy im. Wasyla Stefanyka. Drzeworyty ludowe przechowywane są w Oddziale Sztuki Biblioteki, w Pałacu Baworowskich we Lwowie. W kolekcji Pawlikowskiego drzeworyt posiadał nr inw. 51
literatura:
Fros, Sowa, Twoje imię, 1975,
s. 112
Piwocki, Drzeworyt ludowy w Polsce, 1934,
s. 21-24
fotografia:
Merduch, Jurij
,
2013
opracowanie dokumentu: Skoczeń-Marchewka, Beata, 2013.07.26,
instytucja: Muzeum Etnograficzne im. Seweryna Udzieli w Krakowie
instytucja: Muzeum Etnograficzne im. Seweryna Udzieli w Krakowie
Moja galeria / Loguj
Powered by Midas Browser ©
 |
 |
 |
Copyright © ArchInfo Powered by Midas Browser © |