BAZA
DRZEWORYTÓW
DRZEWORYTÓW
Baza Danych
00000671
Pieta
warianty tytułu: Matka Boska Bolesna, Pieta Jarosławska, Matka Boska Bolesna z Jarosławia
odbitka graficzna z klocka drzeworytniczego dwustronnego
miejsce powstania: Warszawa
datowanie klocka drzeworytniczego:
1831
datowanie odbitki graficznej:
1921
opis:
Kompozycja ujęta w prostokąt stojący, przedstawiająca na postumencie Matkę Boską z ciałem Chrystusa, spoczywającym na Jej kolanach. Maria ukazana w suto marszczonej sukni z długimi rękawami i spływającym z ramion płaszczu, zdobionym ornamentem roślinnym. Do twarzy tuli głowę Jezusa, którą podtrzymuje rękami. Bezwładne ciało Jezusa (widoczny lewy profil) okryte jest perizonium. Na dłoniach i lewym boku widoczne rany. Głowy obu postaci zwieńczone koronami i otoczone promienistymi nimbami. Pieta ukazana jest pod rozłożystym, owocującym drzewem (grusza?) o drobnych listkach. Po obu stronach postaci po trzy gwiazdki, rozmieszczone niesymetrycznie. Przy dolnej krawędzi nieukończony napis. Kompozycję zamyka ozdobna ramka, wypełniona stylizowanymi listkami. Rewers: pieczęć "64".
motyw ikonograficzny:
ciało Chrystusa
,
drzewo (grusza)
,
gwiazda
,
korona
,
Matka Boska
,
owoc (gruszka)
,
perizonium
,
Pieta
,
płaszcz
,
postument
stan zachowania: dobry
napisy i znaki:
NAYS T
,
(w lewym dolnym rogu)
numer inwentarza: Gr.Pol.2391/56 MNW
uwagi:
Pierwowzorem przedstawienia jest cudowny wizerunek Matki Boskiej Bolesnej z Jarosławia (woj. podkarpackie). Według legendy pasterze poszukujący zaginionego bydła mieli je odnaleźć klęczące koło dzikiej gruszy, na której dostrzegli rzeźbę Matki Bożej, trzymającej na kolanach ciało swego Syna. Wizerunek z klocka płazowskiego jest lustrzanym odbiciem oryginału, znajdującego się w Sanktuarium w Jarosławiu, W stosunku do pierwowzoru zmieniono także pewne detale, między innymi układ rąk postaci. J. Kieszkowski błędnie podaje, że drzeworyt wzorowany jest na wizerunku Piety z kościoła parafialnego w Limanowej (woj. małopolskie).
Odkryty w 2012 roku drzeworyt znajdujący się w prywatnych zbiorach ukraińskiego kolekcjonera (w bazie danych WMDL: brak numeru inwentarzowego, kolekcja prywatna Michaiła Balanowicza) nasuwa pewne przypuszczenia dotyczące okoliczności powstania klocka drzeworytniczego z Płazowa, wykorzystanego do przygotowania opisywanej grafiki. Można przypuszczać, że jedna z odbitek wykonanych z klocka, z którego odciśnięto drzeworyt odnaleziony na Ukrainie, posłużyła do przygotowania klocka użytkowanego później w Płazowie. Drzeworytnik wykonujący go skopiował prawdopodobnie na deskę wizerunek z istniejącej już odbitki. Świadczy o tym efekt lustrzanego odbicia (niepoprawny układ postaci w płazowskiej wersji w stosunku do oryginału w jarosławskim Sanktuarium i do kopiowanej odbitki) oraz jedynie rozpoczęty napis. Zbliżone wymiary obu odbitek także potwierdzają to przypuszczenie.
literatura:
Jacher-Tyszkowa, Polska grafika ludowa, 1970,
s. 25
Kieszkowski, Zwięzły katalog wystawy dawnych drzeworytów ludowych, 1921,
s. 37
Skoczeń-Marchewka, Drzeworyty ludowe z Płazowa...,2009,
s. 185-195
fotografia:
Wąsik, Marcin
,
2012
obiekty związane:
opracowanie dokumentu: Skoczeń-Marchewka, Beata, 2013.03.13,
instytucja: Muzeum Etnograficzne im. Seweryna Udzieli w Krakowie
instytucja: Muzeum Etnograficzne im. Seweryna Udzieli w Krakowie
Moja galeria / Loguj
Powered by Midas Browser ©
 |
 |
 |
Copyright © ArchInfo Powered by Midas Browser © |