BAZA
DRZEWORYTÓW
DRZEWORYTÓW
Baza Danych
00000455
.jpg)
.jpg){kind=link}
miejsce pozyskania: Kraków
datowanie klocka drzeworytniczego:
1701-1800?
datowanie odbitki graficznej:
1921?
opis:
Kompozycja ujęta w prostokąt stojący. Centralnie ukazana karawaka - krzyż z dwoma poprzecznicami i charakterystycznymi zakończeniami w formie kwiatów kąkolu oraz z brzegami obwiedzionymi "ząbkami". Pośrodku krzyża, w mandorli kielich z Hostią. Po obu jego stronach napis. Ramiona karawaki wypełnione są podwójnym rzędem liter, które składają się na skrót modlitw w języku łacińskim, umieszczanych na krzyżu św. Benedykta. Zniekształcone słowa modlitwy umieszczone są także nad krzyżem, w dolnej części kompozycji oraz na obramieniu. Nad górną częścią karawaki umieszczone są także małe, schematycznie ukazane gwiazdki.
motyw ikonograficzny:
kielich mszalny
,
krzyż
stan zachowania: dobry
napisy i znaki:
ECCEPANIS ANGELORU
,
(wokół kielicha)
CRX SANCTI PATRISBENEDIC
,
(nad krzyżem)
CONTRAVPESTEM KONTRA PRESTIGI LAUD ETUR SANCTI SSIMUMSA CRAMENTUM
,
(w dolnej części kompozycji)
ECE + CRUCEMDOMINI (...)ITE PARTES ADVERSAE VICITLEO DETRIBUIUDAREX DA VIDALLELUIA ALLELUIAMISI
,
(na obramowaniu kompozycji)
numer inwentarza: 40728 MEK
uwagi:
Drzeworyt przedstawia karawakę, zwaną także krzyżem morowym lub postrachem demonów. Karawaki były popularnymi od XVI wieku talizmanami, mającymi chronić przed zarazą, anomaliami pogody, nieszczęściami i nagłymi zgonami. Jest to krzyż o dwóch belkach poprzecznych, z których zwykle górna bywa krótsza od dolnej. Na jego powierzchni umieszczone są krzyżyki (7) i litery(zwykle 18), będące skrótami nakazanych znaków, oraz modlitw i wezwań. Karawaka wiązana jest z hiszpańskim miastem Caravaca, w którym co najmniej od XIII wieku znajdował się pektorał z relikwiami Krzyża Świętego, otaczany kultem. Kult karawaki rozprzestrzenił się w całej Hiszpanii a później także w innych krajach Europy a nawet na innych kontynentach, szczególnie po Soborze Trydenckim. Repliki krzyża hiszpańskiego wykonywano z różnych metali i drewna. Ubożsi zadowalali się karawakami odbitymi na papierze (miedzioryty, drzeworyty). Te niewielkich rozmiarów, przybierające niekiedy formę medalika, noszono przy sobie, na przykład zawieszając na szyi. Duże, drewniane krzyże - karawaki stawiano na skraju wiosek, czy miast. Papierowe odbitki naklejano także na drzwi domów, by strzegły ich mieszkańców przed złymi mocami, chorobami i przeciwnościami losu.
Identyczne drzeworyty znajdują się w zbiorach Muzeum Narodowego w Warszawie(nr inw. 29414 MNW oraz 2292 MNW) i są datowane na 2. poł XVII i XVIII w. Odbitka kolorowana, przechowywana w Muzeum Mazowieckim w Płocku (MMP/E/5926) wiązana jest z okolicznościami prac nad Teką Łazarskiego (1921 rok).
fotografia:
Wąsik, Marcin
,
2012
opracowanie dokumentu: Skoczeń-Marchewka, Beata, 2012.11.20,
instytucja: Muzeum Etnograficzne im. Seweryna Udzieli w Krakowie
instytucja: Muzeum Etnograficzne im. Seweryna Udzieli w Krakowie
Moja galeria / Loguj
Powered by Midas Browser ©
 |
 |
 |
Copyright © ArchInfo Powered by Midas Browser © |