warianty tytułu: Święty Mikołaj biskup, Święty Mikołaj Cudotwórca
datowanie klocka drzeworytniczego:
1801?-1838?
datowanie odbitki graficznej:
1921
opis:
Św. Mikołaj ukazany frontalnie w trzech czwartych jako stosunkowo młody mężczyzna o krótko przyciętej brodzie i wąsach, dużych oczach. Spod mitry ozdobionej dwoma rombami, na czoło opada kosmyk włosów. Święty jest odziany w szaty liturgiczne biskupa obrządku wschodniego, które obok mitry reprezentuje omoforion z krzyżami greckimi i sticharion przewiązany w pasie. Ramiona i plecy okrywa kapa, ozdobiona wzorem stylizowanych liści akantu. Prawą dłoń ma wzniesioną w geście błogosławieństwa. Lewą dłonią przyciska do piersi zamkniętą księgę Ewangelii symbolizującej naukę Kościoła. Po obu stronach świętego na wysokości jego głowy znajdują się prostokątne tabliczki, z białymi częściowo czytelnymi inskrypcjami cyrylicą. Wokół zostały ozdobione szlaczkiem drobnych ząbków. Całość jest ujęta w proste obramowanie z pojedynczej linii.
motyw ikonograficzny:
biskup
,
broda (zarost)
,
gest błogosławieństwa
,
księga
,
mitra
,
omoforion
,
święty Mikołaj
,
wąs
stan zachowania: dobry
napisy i znaki:
NIKOLAI
,
(po prawej stronie, na wysokości głowy świętego)
ST YI[...]
,
(po lewej stronie, na wysokości głowy świętego)
numer inwentarza: I.11043 BJ
uwagi:
Odbitka z jednej z desek używanych przez drzeworytników z Płazowa. Twórca wbrew tradycji kościoła wschodniego przedstawił św. Mikołaja jako młodego człowieka z kosmykiem włosów opadających spod mitry na czoło. Miał problem z odwzorowaniem inskrypcji cyrylicą. Kieszkowski odczytuje ją w sposób następujący: "NIKOŁAJ" "SWIATYJ UGODNIK"", a drzeworyt przypisuje nieznanemu Mistrzowi.
literatura:
Kieszkowski, Zwięzły katalog wystawy dawnych drzeworytów ludowych, 1921,
s. 35, nr 50
Jacher-Tyszkowa, Polska grafika ludowa, 1970,
s. 50, 83
Skoczeń-Marchewka, Drzeworyty ludowe z Płazowa...,2009,
s. 185-195
Janocha, Ikony w Polsce..., 2008,
s. 350-351
Uspienski, Kult świętego Mikołaja na Rusi, 1985
obiekty związane:
5000000030
teka grafik
Teka Łazarskiego w Bibliotece Jagiellońskiej
5000000115
klocek drzeworytniczy jednostronny
Święty Mikołaj
opracowanie dokumentu: Mosio, Grażyna, 2012.11.20,
instytucja: Muzeum Etnograficzne im. Seweryna Udzieli w Krakowie
.