BAZA
DRZEWORYTÓW
DRZEWORYTÓW
Baza Danych
00000256
Karawaka, Medal św. Benedykta
warianty tytułu: Postrach demonów, Charakter, Krzyż morowy
odbitka graficzna
datowanie odbitki graficznej:
1801?-1900?
opis:
Centralnie ukazany krzyż (karawaka), o dwóch poprzecznicach, z których górna jest mniejsza od dolnej.Belki krzyża, jego zwieńczenie i podstawa zakomponowane ozdobnie oraz wypełnione literami i krzyżykami. Poniżej krzyża medal z wpisanym w niego krzyżem, wypełniony literami. Całość otoczona dwoma szarfami układającymi się na kształt dzwonu, pokrytymi napisami w języku łacińskim. Przy szarfach stylizowany ornament roślinny. Wzdłuż dolnej krawędzi napis. Całość otoczona cienką obwódką.
motyw ikonograficzny:
karawaka
,
krzyż
,
medal
,
szarfa
stan zachowania: dobry
napisy i znaki:
+Z+DIA+BIZ+SAB+Z+HGF+BB RS
,
(na karawace, od górnej części krzyża, po dolną belkę pionową)
CSSML
,
(na pionowej belce krzyża, usytuowanego na medalu)
NDSMD
,
(na poziomej belce krzyża, usytuowanego na medalu; litera S wspólna z pionową)
CSPB
,
(w narożach krzyża, usytuowanego na medalu)
IHSV.R.S. N.S.M(?).V.S.M.Q(?).L.I.V.B.
,
(w otoku medalu)
ECCE CRUCEM DOMINI++FUGITE PARTES ADVERSAE
,
(na szarfach)
CHRISTVS NOBISCVM STATE INRI S(...)SFS M N (...)
,
(przy dolnej krawędzi drzeworytu)
numer inwentarza: 70746/MEK
uwagi:
Drzeworyt przedstawia karawakę oraz medal św. Benedykta, które były popularnymi od XVI wieku talizmanami, mającymi chronić przed zarazą, anomaliami pogody, nieszczęściami i nagłymi zgonami. Karawaka to krzyż o dwóch belkach poprzecznych, z których zwykle górna była krótsza od dolnej. Na jego powierzchni umieszczone były krzyżyki (7) i litery(zwykle 18), będące skrótami nakazanych znaków, oraz modlitw i wezwań. Wiązany jest z hiszpańskim miastem Caravaca, w którym co najmniej od XIII wieku znajdował się pektorał z relikwiami Krzyża Świętego, otaczany kultem. Kult karawaki rozprzestrzenił się w całej Hiszpanii a później także w innych krajach Europy a nawet na innych kontynentach, szczególnie po Soborze Trydenckim. Repliki krzyża hiszpańskiego wykonywano z różnych metali, w tym szlachetnych,drewna. Ubożsi zadowalali się karawakami odbitymi na papierze (miedzioryty, drzeworyty). Te niewielkich rozmiarów, przybierające niekiedy formę medalika, noszono przy sobie, na przykład zawieszając na szyi. Duże, drewniane krzyże - karawaki stawiano na skraju wiosek, czy miast. Papierowe odbitki naklejano także na drzwi domów, by strzegły ich mieszkańców przed złymi mocami, chorobami i przeciwnościami losu. Medal św. Benedykta, przedstawiony na drzeworycie poniżej karawaki to jeden z najpopularniejszych sakramentaliów, którego wizerunek ukształtował się w XVII wieku. Z jednej strony przedstawia św. Benedykta. Z drugiej krzyż z pierwszymi literami modlitwy. Medalik zawieszano najczęściej na szyi.
Znaczenie napisów i liter umieszczonych na drzeworycie: znak + oznaczał, że przed wypowiedzeniem danego słowa należało uczynić znak Krzyża Świętego. ECCE CRUCEM DOMINI++FUGITE PARTES ADVERSAE (Oto krzyż Pana, uciekajcie wrogi); karawaka: +Z+DIA+BIZ+SAB+Z+HGF+BF RS ( pierwsze litery błogosławieństwa św. Zachariasza - papieża benedyktyna, żyjącego w VIII wieku); medalik św. Benedykta: CSPB (Crux Santi Patris Benedicti - Krzyż Świętego Ojca Benedykta); CSSML (Crux Sacra Sit Mihi Lux - Krzyż Święty niech mi przyświeca); NDSMD (Non Draco Sit Mihi Dux - Zły Duch/Smok nie będzie mi władcą); IHS Iesus Hominum Salvator - Jezus zbawca ludzkości); V.R.S. N.S.M(?).V.S.M.Q(?).L.I.V.B. ( Vade Retro Satana NonSaude Mihi Vana Sunt Mala Quac Libas Ipse Venena Bibas - Idż precz szatanie, Twych porad ja nie znoszę, Chcesz mnie w grzech wprowadzić, Spróbuj sam truciznę zażyć).
literatura:
Walczy, Karawaka, 1987
Białobłocki, Zespół medalików z wykopalisk archeologicznych, "Slavia Antiqua", 1993
Seweryn, Staropolska grafika ludowa, 1956,
s.155
fotografia:
Wąsik, Marcin
,
2012
opracowanie dokumentu: Skoczeń-Marchewka, Beata, 2012.03.20,
instytucja: Muzeum Etnograficzne im. Seweryna Udzieli w Krakowie
instytucja: Muzeum Etnograficzne im. Seweryna Udzieli w Krakowie
Moja galeria / Loguj
Powered by Midas Browser ©
 |
 |
 |
Copyright © ArchInfo Powered by Midas Browser © |