BAZA
DRZEWORYTÓW
DRZEWORYTÓW
Baza Danych
00000059
Janosik ze zbójnikami
warianty tytułu: Zbójnicy - przyjęcie Surowca
odbitka graficzna z klocka drzeworytniczego jednostronnego
miejsce powstania: Kraków
datowanie klocka drzeworytniczego:
1918?
datowanie odbitki graficznej:
1970/1971
opis:
Drzeworyt przedstawia scenę przyjmowania zbójnika Surowca do bandy Janosika. Surowiec to postać w środku kompozycji; podskakuje ze skrzyżowanymi nogami, w prawej ręce trzyma pistolet, którym celuje do drzewa, w lewej ma ciupagę, którą ścina wierzchołek świerka, a za pasem widać zatknięty nóż. Po obu stronach Surowca stoją mężczyźni ukazani na płaskim tle z rzędem drzew. U dołu widnieje napis, zawierający imiona, nazwiska bądź przezwiska postaci na obrazie. Patrząc od prawej strony zwraca uwagę zbójnik palący fajkę, opierający ręce na strzelbie i ciupadze. Drugi zbójnik zwrócony jest przodem do widza, podaje butelkę kompanowi, który stoi z ciupagą odwrócony plecami do Surowca. Dwaj zbójnicy to (S)potaczek i Adamczyk (komentarz do inskrypcji patrz niżej). Z prawej strony kompozycji widać zbójnika zwanego Flygiem, grającego na dudach, a obok niego Janosik wznosi toast butelką. Za Janosikiem widać niską ławę, na której spoczywa beczka z gorzałką i o którą opiera się strzelba. Zbójnicy mają na sobie strój, który nawiązuje do góralskiego ubioru regionalnego oraz posiada wpływy ubioru węgierskich żołnierzy pandurów. Wszyscy noszą długie czarne włosy, na głowach mają charakterystyczne czarne kołpaki w kształcie trapezu, zdobione otokiem w zygzak i piórkiem na szczycie. Noszą koszule z długimi rękawami, szerokie czarne pasy i wąskie spodnie z parzenicami i lampasami wzdłuż nogawek. Obuci są w kierpce sznurowane rzemieniami. Autor drzeworytu chciał nadać postaciom indywidualny charakter, co szczególnie zwraca uwagę w postaci Janosika, który nosi zawinięty wąs, ponadto odróżniają go spodnie z lampasem w kropki, buty z cholewami oraz kołpak bez piórka, ze zwisającą wstęgą.
motyw ikonograficzny:
beczka
,
ciupaga
,
fajka
,
Janosik
,
kierpce
,
parzenica
,
pistolet
,
strzelba
,
zbójnik
stan zachowania: dobry
napisy i znaki:
POTaCZEK AdAmCZYK SUROWIEC FLYG . IanoSIKZBOYnICY:
,
(wzdłuż dolnej krawędzi)
numer inwentarza: 46385/a MEK
uwagi:
Drzeworyt odbity został z klocka wykonanego przez Jana Hrynkowskiego w Krakowie około roku 1918. Wzorem dla klocka była odbitka graficzna, którą posiadał dr Tadeusz Wolski, także z Krakowa. Odbitka ta była w złym stanie zachowania. Zakupił ją wuj Wolskiego na Podhalu w latach 70. XIX wieku. Hrynkowski, mając do dyspozycji zniszczoną odbitkę graficzną, podjął się rekonstrukcji nie zachowanego klocka. Nie było to zadanie łatwe, ponieważ pewne fragmenty odbitki były nieczytelne, jak na przykład centralne pole kompozycji, tj. miejsce nad którym skacze Surowiec. Porównując drzeworyty z obrazami na szkle, malowanymi na początku XIX wieku i przedstawiającymi podobną scenę, prawdopodobnie w tamtym miejscu znajdował się kotlik z pieniędzmi, plon zbójnickiego rzemiosła. Zniszczeniu uległ także początek napisu, który zawierał nie tylko literę "S" nazwiska Spotaczek, ale także wymieniał nazwisko pierwszego z mężczyzn, brzmiące "Sinocha". Wzorem ikonograficznym dla nieznanego nam drzeworytnika z XIX wieku, autora klocka z którego powielano i sprzedawano liczne odbitki, mógł być sztych pochodzący z przełomu XVIII i XIX wieku, który powstał w czasach rodzącego się w sztuce romantyzmu, a jednym z jego wątków była fascynacja zbójnikami, uosabiającymi ludzi wolnych i walczących o sprawiedliwość. W zbiorach MEK znajduje się seria odbitek graficznych wykonanych przez Józefa Lisowskiego, oznaczonych wspólnym numerem 46385 (od a do e).
fotografia:
Wąsik, Marcin
,
2011
obiekty związane:
opracowanie dokumentu: Skoczeń-Marchewka, Beata, 2011.08.25,
instytucja: Muzeum Etnograficzne im. Seweryna Udzieli w Krakowie
instytucja: Muzeum Etnograficzne im. Seweryna Udzieli w Krakowie
Moja galeria / Loguj
Powered by Midas Browser ©
 |
 |
 |
Copyright © ArchInfo Powered by Midas Browser © |