BAZA
DRZEWORYTÓW
DRZEWORYTÓW
Baza Danych
00000047
Janosik ze zbójnikami
warianty tytułu: Zbójnicy - przyjęcie Surowca
klocek drzeworytniczy jednostronny
datowanie klocka drzeworytniczego:
1918?
opis:
Drzeworyt przedstawia scenę przyjmowania zbójnika Surowca do bandy Janosika. Surowiec to postać w środku kompozycji; skacze ze skrzyżowanymi nogami, w jednej ręce trzyma ciupagę, którą ścina wierzchołek świerka, a w drugiej ma pistolet gotowy do strzału. Zwraca uwagę rząd drzew stanowiących tło i wyraźny podział kompozycji na dwie części: z lewej strony stoi zwrócony profilem Janosik z butelką w ręce, oraz ukazany frontalnie zbójnik grający na dudach. Za Janosikiem widać niską ławę, na której spoczywa beczka z gorzałką i o którą opiera się strzelba. Z prawej strony stoi grupa trzech mężczyzn. Zbójnik z ciupagą odwrócony jest plecami do Surowca, sięga po butelkę, którą trzyma kompan po środku grupy, skierowany frontem do widza. Trzeci mężczyzna w grupie stoi zwrócony lewym profilem, pali fajkę, trzyma strzelbę i ciupagę. Zbójnicy mają na sobie strój, który nawiązuje do góralskiego ubioru regionalnego oraz posiada wpływy ubioru węgierskich żołnierzy pandurów. Na głowach mają charakterystyczne kołpaki w kształcie trapezu, zdobione otokiem w zygzak i piórkiem na szczycie. Noszą koszule z długimi rękawami, szerokie pasy i wąskie spodnie z parzenicami i lampasami wzdłuż nogawek. Obuci są w kierpce sznurowane rzemieniami. Janosika odróżniają buty z cholewami oraz kołpak bez piórka. W dole drzeworytu umieszczono wąski pas z napisem wykonanym w lustrzanym odbiciu, zatem czytając od prawej strony klocka drzeworytniczego widzimy imiona poszczególnych osób: (S)Potaczek, Adamczyk, Surowiec, Flyg, Janosik i napis zwarty z tym ostatnim "Zboynicy". Prawdopodobnie na odbitce graficznej, która posłużyła za wzór drzeworytnikowi znajdował się zniszczony napis wskazujący na imię pierwszego zbójnika "Sinocha".
motyw ikonograficzny:
beczka
,
ciupaga
,
drzewo
,
fajka
,
Janosik
,
parzenica
,
pistolet
,
strój regionalny
,
strzelba
,
świerk
,
zbójnik
stan zachowania: dobry
napisy i znaki:
POTaCZEK AdAmCZYK SUROWIEC FLYG . IanoSIKZBOYnICY:
,
(wzdłuż dolnej krawędzi)
numer inwentarza: 40747 MEK
uwagi:
Z drzeworytem wiąże się ciekawa historia. Wykonany został przez Jana Hrynkowskiego w Krakowie około roku 1918. Wzorem była odbitka graficzna, którą posiadał dr Tadeusz Wolski, także z Krakowa. Odbitka ta była w złym stanie zachowania. Zakupił ją wuj Wolskiego na Podhalu w latach 70. XIX wieku. Hrynkowski, mając do dyspozycji zniszczoną odbitkę graficzną, podjął się rekonstrukcji nie zachowanego klocka. Nie było to zadanie łatwe, ponieważ znaczne fragmenty odbitki były nieczytelne, na przykład centralne pole kompozycji, tj. miejsce nad którym skacze Surowiec. Porównując drzeworyty z obrazami na szkle, malowanymi na początku XIX wieku i przedstawiającymi podobną scenę, prawdopodobnie w tamtym miejscu znajdował się kotlik z pieniędzmi, plon zbójnickiego rzemiosła. Zniszczeniu uległ także początek napisu, który zawierał nie tylko literę "S" nazwiska Spotaczek, ale także wymieniał nazwisko pierwszego z mężczyzn, brzmiące "Sinocha". Wzorem ikonograficznym dla nieznanego nam drzeworytnika z XIX wieku, autora klocka z którego powielano i sprzedawano liczne odbitki, mógł być sztych pochodzący z przełomu XVIII i XIX wieku, który powstał w czasach rodzącego się w sztuce romantyzmu, a jednym z jego wątków była fascynacja zbójnikami, uosabiającymi ludzi wolnych i walczących o sprawiedliwość. Klocek drzeworytniczy podarował do zbiorów MEK prof. Mieczysław Wejman w 1971 r. (zob. protok. 1246/71)
fotografia:
Wąsik, Marcin
,
2011
obiekty związane:
.jpg)
opracowanie dokumentu: Graff, Grzegorz, 2011.08.17,
instytucja: Muzeum Etnograficzne im. Seweryna Udzieli w Krakowie
instytucja: Muzeum Etnograficzne im. Seweryna Udzieli w Krakowie
Moja galeria / Loguj
Powered by Midas Browser ©
 |
 |
 |
Copyright © ArchInfo Powered by Midas Browser © |