materiał (podłoża): papier
technika: drzeworyt wzdłużny
tech. zdobnicza: kolorowanie
wymiary: 36 x 26,5 cm
miejsce powstania: Warszawa miejsce pozyskania: Poznań
datowanie klocka drzeworytniczego:
1746-1755
datowanie odbitki drzeworytniczej:
1921
opis:
Święta ukazana w całej postaci z prawego półprofilu, stoi z atrybutami męczeństwa: palmą, mieczem i kołem. Nad nią wzlatują na obłokach dwaj aniołowie, jeden z nich trzyma wieniec nad głową świętej. W tle z lewej kolumna, na drugim planie architektura ze smukłymi wieżami kościoła i ratusza. Św. Katarzyna ma owalną twarz, długie włosy, na głowie korona, dokoła głowy aureola. Ubrana jest w fałdowaną suknię i płaszcz, spod sukni wystaje lewa stopa. Wizerunek opatrzony niedokończonym napisem. Dołem poprowadzony pas zdobiony kropkowaniem (wzór dla drzeworytu posiadał prawdopodobnie napis). Grafika wykonana kreską o różnorodnym układzie markującym światłocień twarzy i rąk, fałdy stroju, pasma włosów i kłęby obłoków, a także ukośne połacie dachów i powierzchnię ziemi. Zwraca uwagę ozdobne potraktowanie barokowej kolumny z ornamentem kwiatowym głowicy, ornamentem spiralnym trzonu i gęstym pionowym, poziomym i ukośnym szrafowaniem bazy. Odbitka ręcznie kolorowana akwarelą niebieską, granatową, zieloną, żółtą, bladoróżową i jasnougrową.
motyw ikonograficzny:
anioł
,
aureola
,
kolumna
,
koło
,
korona
,
kościół
,
miecz
,
palma męczeństwa
,
święta Katarzyna Aleksandryjska
stan zachowania: dobry
numer inwentarza: 104864 V (p.9)
uwagi:
Legenda głosi, że św. Katarzyna pochodziła z Aleksandrii, żyła pod koniec III wieku. Broniła swoich współwyznawców przed zmuszaniem do składania pokłonu pogańskim bożkom, za co cesarz Maksencjusz skazał ją na śmierć. Zmarła jako męczennica mając zaledwie 18 lat. Jej relikwie spoczywają w Klasztorze św. Katarzyny na Synaju. Wspomnienie liturgiczne w Kościele katolickim obchodzone jest 25 listopada. Otaczana kultem jako jedna z "Czternastu Świętych Wspomożycieli", patronuje wielu kościołom, miastom, uczelniom i zawodom.
Wg Kieszkowskiego, drzeworyt wykonano z klocka datowanego na połowę XVIII wieku. Autorowi nadaje on mano "Mistrz św. Heleny" (prawdopodobny wykonawca kilku innych wizerunków zamieszczonych w Tece Łazarskiego z 1921 r.). Jako pierwowzór wskazuje Kieszkowski miedzioryt Schelte a Bolswerta (1586-1659), który inspirował się sztuką Rubensa. Jacher-Tyszkowa wskazuje natomiast miedzioryty Thomasa de Leu (1560-1612) jako możliwy krąg inspiracji dla drzeworytnika ludowego.
Drzeworyt pochodzi z teki ofiarowanej Bibliotece Uniwersyteckiej w Poznaniu przez Księgarnię M. Arcta w 1924 roku. Na rewersie pieczęć "9".
literatura:
Kieszkowski, Zwięzły katalog wystawy dawnych drzeworytów ludowych, 1921,
s. 27, nr 22
Skoczylas, Drzeworyt ludowy w Polsce, 1934,
il. 54
Galaune, Lietuviu liaudies menas..., 1968,
il. 132, nota s. 267
Jacher-Tyszkowa, Polska grafika ludowa, 1970,
s. 32, nota 124
Fros, Sowa, Twoje imię, 1975,
s. 339-340
fotografia:
Pracownia Fotografii Cyfrowej Biblioteki Uniwersyteckiej w Poznaniu
,
2014
obiekty związane:
5000001084
teka grafik
Teka Łazarskiego w Bibliotece Uniwersyteckiej w Poznaniu