datowanie odbitki drzeworytniczej:
1801-1841
opis:
Matka Boska ukazana do połowy ciała z prawego półprofilu, w prawej ręce trzyma szkaplerz, na lewej spoczywa Dzieciątkiem Jezus. Madonna głowę otoczoną promienistą aureolą pochyla w stronę Jezusa, ubrana jest w suknię w pionowe pasy i maforion zdobiony wzorem kwiatowym.
Dzieciątko ma na sobie jasną sukienkę z długimi rękawami, siedzi skierowane lewym półprofilem, boso, prawą rękę unosi w geście błogosławieństwa, w lewej trzyma zamkniętą księgę (czarną oprawę zdobią płatki róży). Głowę wieńczy kolista aureola, twarz owalna, włosy krótkie, białorytem zamarkowane loki. Na czarnym kwadratowym płatku szkaplerza widnieje wiązany monogram maryjny, litery tworzą imię "MARYA". U dołu umieszczono skrócony i zniekształcony napis, który na grafice służącej jako wzór dla drzeworytu brzmiał prawdopodobnie: "Obraz Najświętszej Panny Marii Szkaplerznej". Drzeworyt w kompozycji pionowej, brzegi nierówne. Liczne partie gęstego kreskowania wskazują na sprawność warsztatową twórcy (patrz. delikatny światłocień na twarzach, kreskowanie podbicia maforionu, półokrągłe fałdy na sukience Dzieciątka, promienie aureoli, punktowanie pasów na sukni, poziome gęste linie tła). Pola wizerunku oddane tonowo kontrastują z partiami jasnymi (monogram na szkaplerzu, maforion z ornamentem, księga, włosy Dzieciątka).
motyw ikonograficzny:
aureola
,
Dzieciątko Jezus
,
gest błogosławieństwa
,
księga
,
Matka Boska z Dzieciątkiem
,
szkaplerz
numer inwentarza: ECT.3011
uwagi:
Drzeworyt wzorowany prawdopodobnie na wizerunku Matki Boskiej Piaskowej, który znajduje się w Krakowie w kościele karmelitów p.w. Nawiedzenia Najświętszej Maryi Panny.
Drzeworyt pochodzi z kolekcji Józefa Gwalberta Pawlikowskiego (1793-1852) - mecenasa sztuki i kolekcjonera, działacza gospodarczego i politycznego. Wśród różnorodnych zbiorów J. G. Pawlikowskiego gromadzonych w Medyce, znalazła się tam również unikatowa kolekcja 143 drzeworytów ludowych. Tworzona była od lat 30. do 50. XIX wieku, w okresie, kiedy działali ostatni drzeworytnicy wykonujący swe usługi dla ludności wiejskiej. W gromadzeniu ludowych drzeworytów Pawlikowskiemu pomagał Kajetan Wincenty Kielisiński, rysownik i rytownik. W czasie swoich wędrówek po Galicji, Mazowszu, Lubelszczyźnie i Wielkopolsce nabywał on grafiki od drzeworytników i sprzedawców dewocjonaliów. Kilka drzeworytów ludowych pozyskanych zostało także przez Teofila Żebrawskiego. W 1921 roku drzeworyty wraz z całym zbiorem Pawlikowskiego, trafiły do Zakładu Narodowego im. Ossolińskich we Lwowie, przekazane tam przez wnuka Jana Pawlikowskiego. W latach 40. XX w. znalazły się w zbiorach Biblioteki Akademii Nauk USRR, obecnie w Lwowskiej Narodowej Naukowej Bibliotece Ukrainy im. Wasyla Stefanyka (przechowywane w Oddziale Sztuki mieszczącym się w Pałacu Baworowskich). Poprzednia sygnatura w kolekcji Pawlikowskiego: 830.
literatura:
Kielisiński, Kilka słów o ważniejszych zbiorach przedmiotów sztuki w Polsce,
1841, nr 2, s. 11
Moisan, Szafraniec, Maryja Orędowniczka..., 1987,
s. 95-132
Piwocki, Drzeworyt ludowy w Polsce, 1934,
s. 21-24