BAZA
DRZEWORYTÓW
DRZEWORYTÓW
Baza Danych
00000782
.jpg)
.jpg){kind=link}
technika: drzeworyt wzdłużny tonowy
wymiary: 31 x 20,5 cm
wymiary: 31 x 20,5 cm
datowanie klocka drzeworytniczego:
1701-1800
datowanie odbitki drzeworytniczej:
1801-1841
opis:
Grafika przedstawia losy Chrystusa od skazania na śmierć przez Piłata po złożenie w grobie. Ta narracja o drodze krzyżowej rozpoczyna się w prawym dolnym rogu i w postaci kolejnych scen tworzących szlak wijący się coraz wyżej, kończy po lewej stronie w górnej części drzeworytu. Sceny sąsiadują ze sobą, łączą je ukazane w tle budowle, pola zaznaczone szrafowaniem, albo czarne przestrzenie pokryte białymi wydłużonymi punktami(drogi?).
Pierwsza scena ukazuje Chrystusa ze związanymi rękami odprowadzanego przez dwóch żołnierzy sprzed oblicza siedzącego na tronie Piłata. Budowla z kolumnadą prowadzi w lewo do kolejnej stacji, w której Chrystusowi jest nakładany na ramiona czarny krzyż. Niski budynek z dwiema łukowato sklepionymi bramami i pochyłym dachem łączy tę scenę z kolejną, ukazującą pierwszy upadek Chrystusa któremu, jak poprzednio towarzyszą dwaj żołnierze. Tło dla tej sceny stanowi wieża z bramą. Tu akcja drogi krzyżowej przenosi się w krajobraz pól, kęp roślinności, pojedynczych drzew, etc. Wyżej Jezus eskortowany przez żołnierza spotyka swą Matkę, która tuli jego głowę. Pośrodku ukazano Szymona Cyrenejczyka, który pomaga nieść krzyż Jezusowi. Dalej, po prawej przy Chrystusie obarczonym krzyżem i przy towarzyszącym mu żołnierzu, pojawia się św. Weronika. Tuż nad tą sceną, po prawej stronie kompozycji została ukazana kolejna, która przedstawia Chrystusa upadającego pod krzyżem po raz drugi. Dalej, po lewej Chrystus spotyka dwie niewiasty. Jedna z nich klęczy przy drodze, a za nią można zobaczyć postać dziecka. Czarny szlak w białe motywy prowadzi wyżej, tu ukazano trzeci upadek Pana Jezusa, którego smaga podniesioną rózgą jeden z oprawców. Kolejna scena, została ukazana po prawej. To obnażenie z szat Chrystusa. Nieco wyżej w prawo, na ziemi leży krzyż z Chrystusem, którego przybijają do tego narzędzia męki dwaj żołnierze. Prawy górny róg drzeworytu, nad tą stacją, zajmuje pejzaż ze wzgórzem, budowlami, rzędem drzew i gwiazdami na niebie. Na lewo od tego krajobrazu, w centralnej części kompozycji została ukazana grupa trzech krzyży z Chrystusem, łotrami i stojącymi na Golgocie Matką Boską Bolesną i św. Janem Ewangelistą. Po bokach widnieją półksiężyc i słońce w otokach promieni. Pod księżycem, po lewej widnieje krzyż z opartą drabiną, pod którym została ukazana Matka Boska z martwym Chrystusem na kolanach (Pieta). Niżej, pod półkolem, w czarnej niszy grobu spoczywa na ozdobnym katafalku martwy Chrystus. Pozioma linia w ukośne kreski, naśladująca sznur oddziela te sceny od napisu znajdującego się poniżej, opatrzonego sygnaturą PS. W sygnaturze litera S jest charakterystycznie zawinięta. W białym polu stanowiącym tło inskrypcji widnieją pola czarne, nieusunięte przez wykonawcę deski. Całość otacza ozdobne obramowanie, ujęty w białe linie czarny pas z powtarzającymi się stylizowanymi liśćmi. W narożnikach widnieją prostokąty złożone ze sąsiadujących ze sobą trójkątów.
motyw ikonograficzny:
brama
,
Chrystus na krzyżu
,
Chrystus niosący krzyż
,
Chrystus przed Piłatem
,
Chrystus upadający pod krzyżem
,
Droga Krzyżowa
,
grób Chrystusa
,
kobieta
,
kolumna
,
krajobraz
,
Matka Boska
,
Pasja Chrystusa
,
Pieta
,
półksiężyc
,
rózga
,
słońce
,
Szymon Cyrenejczyk
,
święta Weronika
,
święty Jan Ewangelista
,
żołnierz
stan zachowania: dobry
napisy i znaki:
Prawdziwe Wyrsznie drógi krzyzowy p anaiezvsa/
Ozły Zapamientały Narodźie Żydowski Coz/
Zawinył iezvs Nazaranski Ktoris Cierpiał/
ZANAS RANI IEZV CHRISTE ZMIŁVISENADNAMI.PS
,
(u dołu drzeworytu)
numer inwentarza: ECT.3068
uwagi:
Drzeworyt pochodzi z kolekcji Józefa Gwalberta Pawlikowskiego (1793-1852)- mecenasa sztuki i kolekcjonera, działacza gospodarczego i politycznego, syna założyciela zbiorów sztuki w Medyce, które sam znacznie powiększył. Wśród różnorodnych zbiorów J. G. Pawlikowskiego znalazła się również unikatowa kolekcja 143 drzeworytów ludowych. Stanowi ona niezwykle cenny i pionierski zasób, a jej twórca należy do pierwszych zbieraczy, który – gromadząc „starożytności ojczyste” – umiał skierować uwagę na niedoceniane przez jemu współczesnych prace ludowych i prowincjonalnych artystów. Tworzona była od lat 30. do 50. XIX wieku, czyli w okresie, kiedy działali ostatni już drzeworytnicy, wykonujący swe usługi dla ludności wiejskiej.
Tworząc kolekcję ludowych drzeworytów, Pawlikowski korzystał z pomocy Kajetana Wincentego Kielisińskiego (1810-1849), rysownika i rytownika, przez pewien czas opiekuna zbiorów medyckich. W czasie swoich wędrówek po Galicji, Mazowszu, Lubelszczyźnie czy Wielkopolsce nabywał on grafiki między innymi od drzeworytników i sprzedawców dewocjonaliów. Kilka drzeworytów ludowych pozyskanych zostało także przez Teofila Żebrawskiego w latach 1845-1851, również współpracującego z Pawlikowskim, który cały swój zbiór w 1849 roku przeniósł z Medyki do Lwowa. W 1921 roku spuścizna po Józefie Gwalbercie Pawlikowskim, trafiła do Zakładu Narodowego im. Ossolińskich we Lwowie, przekazana tam przez wnuka, Jana Pawlikowskiego. Po II wojnie pozostałe we Lwowie zbiory weszły w skład Biblioteki Akademii Nauk USRR, która po odzyskaniu niepodległości przez Ukrainę przemianowana została na Lwowską Narodową Naukową Bibliotekę Ukrainy im. Wasyla Stefanyka. Drzeworyty ludowe przechowywane są w Oddziale Sztuki Biblioteki, w Pałacu Baworowskich we Lwowie.
Dawny numer inwentarza: 429, według Piwockiego nr 423.
literatura:
Piwocki, Drzeworyt ludowy w Polsce, 1934,
s. 53
Grabowski, Wspomnienia, 1909,
t. II, s. 376
Skoczylas, Drzeworyt ludowy w Polsce, 1934,
s. 88
fotografia:
Merduch, Jurij
,
2013
opracowanie dokumentu: Mosio, Grażyna, 2013.08.13,
instytucja: Muzeum Etnograficzne im. Seweryna Udzieli w Krakowie
instytucja: Muzeum Etnograficzne im. Seweryna Udzieli w Krakowie
Moja galeria / Loguj
Powered by Midas Browser ©
 |
 |
 |
Copyright © ArchInfo Powered by Midas Browser © |