BAZA
DRZEWORYTÓW
DRZEWORYTÓW
Baza Danych
00000737
.jpg)
.jpg){kind=link}
miejsce powstania: Polska południowo-wschodnia
datowanie odbitki graficznej:
około 1801-1841
opis:
Kompozycja ujęta w prostokąt stojący, przedstawiająca półpostać Matki Boskiej z Dzieciątkiem Jezus na lewej ręce. Maria ukazana hieratycznie, okryta szczelnie płaszczem, spływającym z Jej głowy, bogato zdobionym gwiazdkami i ornamentem roślinnym, w tym dużym kwiatem na wijącej się gałązce na prawym ramieniu. na szyi potrójny sznur korali. Na lewej ręce trzyma Dzieciątko, krzyżując swe dłonie na wysokości kolan Jezusa. Dzieciątko lekko zwrócone w stronę Matki, w długiej sukience zdobionej stylizowanymi gwiazdkami (kwiatami?). Lewą ręką trzyma zamkniętą księgę z monogramem Jezusa, prawą unosi w geście błogosławieństwa. Głowy obu postaci zwieńczone wysokimi koronami i krzyżykami, otoczone gwiazdami. Kontury postaci obwiedzione "perełkami". W dolnej części kompozycji, na wydzielonym polu napis w trójwierszu. Całość kompozycji otoczona obwódką zdobioną tonowo ornamentem roślinnym. Odbitka słabo odciśnięta, papier pofałdowany.
motyw ikonograficzny:
gest błogosławieństwa
,
gwiazda
,
korona
,
Matka Boska Leżajska
,
Matka Boska z Dzieciątkiem
,
ornament roślinny
stan zachowania: dobry
napisy i znaki:
WIZERONEK OBRAZU N.P.MARYI/
W KOSCIELE LEZAYSKIEM./
O.O. BERNADRYNOW
,
(w dolnej części kompozycji)
IHS
,
(na księdze)
numer inwentarza: ECT.3015
uwagi:
Drzeworyt powiela jeden z najpopularniejszych wariantów wizerunku Matki Boskiej Leżajskiej, czczonej w kościele Bernardynów w Leżajsku, charakteryzującego się dekoracją w formie kwiatu na wijącej się gałązce oraz perełkowanym konturem postaci. Można przypuszczać, że wykonany został w jednym z warsztatów, działających w okolicach Leżajska, które od XVII wieku było prężnym ośrodkiem pątniczym. Według podań, w 1590 r. pobożnemu mieszczaninowi Tomaszowi Michałkowi ukazała się Matka Boska i św. Józef. Maria objawiła mu wolę, by w tym miejscu stanął kościół. Liczne cuda i łaski, otrzymywane przez modlących się przekonały niedowiarków. W 1598 r. wybudowano na miejscu objawienia pierwszy kościół w którym umieszczono wizerunek, namalowany według tradycji przez księdza Erazma. Przedstawiający Matkę Boską z Dzieciątkiem uznany został za cudowny. W 1752 r. obraz koronowano koronami papieskimi.
Drzeworyt pochodzi z kolekcji Józefa Gwalberta Pawlikowskiego (1793-1852)- mecenasa sztuki i kolekcjonera, działacza gospodarczego i politycznego, syna założyciela zbiorów sztuki w Medyce, które sam znacznie powiększył. Wśród różnorodnych zbiorów J. G. Pawlikowskiego znalazła się również unikatowa kolekcja 143 drzeworytów ludowych. Stanowi ona niezwykle cenny i pionierski zasób, a jej twórca należy do pierwszych zbieraczy, który – gromadząc „starożytności ojczyste” – umiał skierować uwagę na niedoceniane przez jemu współczesnych prace ludowych i prowincjonalnych artystów. Tworzona była od lat 30. do 50. XIX wieku, czyli w okresie, kiedy działali ostatni już drzeworytnicy, wykonujący swe usługi dla ludności wiejskiej.
Tworząc kolekcję ludowych drzeworytów, Pawlikowski korzystał z pomocy Kajetana Wincentego Kielisińskiego (1810-1849), rysownika i rytownika, przez pewien czas opiekuna zbiorów medyckich. W czasie swoich wędrówek po Galicji, Mazowszu, Lubelszczyźnie czy Wielkopolsce nabywał on grafiki między innymi od drzeworytników i sprzedawców dewocjonaliów. Kilka drzeworytów ludowych pozyskanych zostało także przez Teofila Żebrawskiego w latach 1845-1851, również współpracującego z Pawlikowskim, który cały swój zbiór w 1849 roku przeniósł z Medyki do Lwowa. W 1921 roku spuścizna po Józefie Gwalbercie Pawlikowskim, trafiła do Zakładu Narodowego im. Ossolińskich we Lwowie, przekazana tam przez wnuka, Jana Pawlikowskiego. Po II wojnie pozostałe we Lwowie zbiory weszły w skład Biblioteki Akademii Nauk USRR, która po odzyskaniu niepodległości przez Ukrainę przemianowana została na Lwowską Narodową Naukową Bibliotekę Ukrainy im. Wasyla Stefanyka. Drzeworyty ludowe przechowywane są w Oddziale Sztuki Biblioteki, w Pałacu Baworowskich we Lwowie.
W kolekcji J. G. Pawlikowskiego drzeworyt oznaczony był numerem inwentarzowym 746/a.
literatura:
Jacher-Tyszkowa, Drzeworyty leżajskie..."PSL", 1987, nr 1-4
Piwocki, Lublin. Wystawa drzeworytów ludowych..., "Biuletyn Naukowy", 1933,
s.21-24
fotografia:
Merduch, Jurij
,
2013
opracowanie dokumentu: Skoczeń-Marchewka, Beata, 2013.08.05,
instytucja: Muzeum Etnograficzne im. Seweryna Udzieli w Krakowie
instytucja: Muzeum Etnograficzne im. Seweryna Udzieli w Krakowie
Moja galeria / Loguj
Powered by Midas Browser ©
 |
 |
 |
Copyright © ArchInfo Powered by Midas Browser © |