BAZA
DRZEWORYTÓW
DRZEWORYTÓW
Baza Danych
00000721
.jpg)
.jpg){kind=link}
Matka Boska z Kamieńca Podolskiego
warianty tytułu: Matka Boska z Kalwarii Pacławskiej
odbitka graficzna
datowanie odbitki graficznej:
1801-1841
opis:
Drzeworyt odciśnięty z dwóch klocków lub dwustronnego. Kompozycja ujęta w prostokąt stojący, przedstawiająca Matkę Boską z Dzieciątkiem w otoczeniu dwóch świętych zakonników. Matka Boska ukazana hieratycznie, w 3/4 postaci. Przedstawiona w sukni z długimi rękawami i w spływającym z głowy płaszczu, spiętym na piersiach broszą, udrapowanym z przodu, z podwieszonym szkaplerzem z monogramami wiązanymi Marii i Jezusa. Głowa Marii otoczona nimbem, lekko zwrócona na prawo, wzrok utkwiony w przestrzeni. Prawe ucho odsłonięte. W prawej, nieporadnie przedstawionej dłoni Maria trzyma berło. Na lewej ręce Dzieciątko Jezus w długiej sukience z rękawami podwiniętymi do łokci. Jezus prawą ręką błogosławi, w lewej trzyma jabłko królewskie w formie kuli ziemskiej z krzyżem. Nad wizerunkiem Matki Boskiej z Dzieciątkiem unoszą się dwa anioły, podtrzymujące nad Marią koronę. Powyżej, w narożach udrapowane kotary. W dolnej części kompozycji, przed wizerunkiem Matki Boskiej stoją po obu stronach dwaj święci zakonnicy. Obaj z tonsurami na głowach, otoczonych nimbami w formie obręczy. Zakonnik z prawej na lewej ręce trzyma otwarta księgę. Na jego lewym ramieniu widnieje niewielkich rozmiarów krzyżyk. Drugi zakonnik trzyma w lewej, opuszczonej ręce zamkniętą księgę z monogramem Jezusa. Palec wskazujący prawej ręki przykłada do twarzy. W głębi kompozycji, poniżej wizerunku Matki Boskiej przedstawienia wotywne, od lewej: niemowlę w powijakach, kobieta wstająca z mar (?) oraz klęczący mężczyzna, przed nim kule inwalidzkie. Na wszystkie te postacie padają promienie. Wzdłuż dolnej krawędzi, na wydzielonym polu napis.
motyw ikonograficzny:
anioł
,
cud
,
jabłko królewskie
,
kobieta
,
kotara
,
Matka Boska z Dzieciątkiem
,
Matka Boska z Kamieńca Podolskiego
,
mężczyzna
,
monogram (IHS)
,
monogram (MARIA)
,
niemowlę
,
szkaplerz
,
święty nieokreślony
,
zakonnik
stan zachowania: zły
napisy i znaki:
ROKV PANSKYEGO. 1691 DNIA 1 LIPCZA/
OBRAZCVDOWNYPANNI:MARIY:WFKAMIENCY:PODLSKIEM:SŁINYĄCY:CVDAMY/
I:KRWAWYMILZAMY:PLACĄNCY:W KOSCIELE:VOCOW:KARMALITANOW
,
(w dolnej części kompozycji)
IHS
,
(na zamkniętej księdze, trzymanej przez zakonnika)
IHS, MARIA
,
(na szkaplerzu)
numer inwentarza: 69735
uwagi:
Drzeworyt przedstawia wizerunek Matki Boskiej z Dzieciątkiem, czczony w Kamieńcu Podolskim. Kiedy w 1672 roku Turcy opanowali twierdzę kamieniecką, kościół splądrowali i zamienili na stajnię. Obraz wedle tradycji wrzucony został do rzeki Smotrycz, skąd wydobył go pobożny starzec i przyniósł do Kalwarii Pacławskiej, gdzie już pozostał, pomimo prób odzyskania wizerunku przez kamienieckich duchownych. Obraz zyskał sławę za sprawą licznych cudów, których doznawali wierni. Koronowany został w 1882 r.
Inskrypcja na drzeworycie odnosi do nie znanej bliżej historii obrazu, kiedy Matka Boska na nim przedstawiona miała zapłakać krwawymi łzami(1 lipca 1691 r.).
Drzeworyt pochodzi z kolekcji Józefa Gwalberta Pawlikowskiego (1793-1852)- mecenasa sztuki i kolekcjonera, działacza gospodarczego i politycznego, syna założyciela zbiorów sztuki w Medyce, które sam znacznie powiększył. Wśród różnorodnych zbiorów J. G. Pawlikowskiego znalazła się również unikatowa kolekcja 143 drzeworytów ludowych. Stanowi ona niezwykle cenny i pionierski zasób, a jej twórca należy do pierwszych zbieraczy, który – gromadząc „starożytności ojczyste” – umiał skierować uwagę na niedoceniane przez jemu współczesnych prace ludowych i prowincjonalnych artystów. Tworzona była od lat 30. do 50. XIX wieku, czyli w okresie, kiedy działali ostatni już drzeworytnicy, wykonujący swe usługi dla ludności wiejskiej.
Tworząc kolekcję ludowych drzeworytów, Pawlikowski korzystał z pomocy Kajetana Wincentego Kielisińskiego (1810-1849), rysownika i rytownika, przez pewien czas opiekuna zbiorów medyckich. W czasie swoich wędrówek po Galicji, Mazowszu, Lubelszczyźnie czy Wielkopolsce nabywał on grafiki między innymi od drzeworytników i sprzedawców dewocjonaliów. Kilka drzeworytów ludowych pozyskanych zostało także przez Teofila Żebrawskiego w latach 1845-1851, również współpracującego z Pawlikowskim, który cały swój zbiór w 1849 roku przeniósł z Medyki do Lwowa. W 1921 roku spuścizna po Józefie Gwalbercie Pawlikowskim, trafiła do Zakładu Narodowego im. Ossolińskich we Lwowie, przekazana tam przez wnuka, Jana Pawlikowskiego. Po II wojnie pozostałe we Lwowie zbiory weszły w skład Biblioteki Akademii Nauk USRR, która po odzyskaniu niepodległości przez Ukrainę przemianowana została na Lwowską Narodową Naukową Bibliotekę Ukrainy im. Wasyla Stefanyka. Drzeworyty ludowe przechowywane są w Oddziale Sztuki Biblioteki, w Pałacu Baworowskich we Lwowie.
W kolekcji Pawlikowskiego drzeworyt oznaczony był numerem inwentarzowym 703. Wcześniejszy numer grafiki w zbiorach Biblioteki im. W. Stefanyka: ECT.3054.
Fragmenty podobnego, chociaż prawdopodobnie wcześniejszego drzeworytu, zostały użyte jako wyklejki oprawy Ewangeliarza znajdującego się w Bibliotece Narodowej w Warszawie, zob. nr inw. BN Rps 11835/III, WMDL-obiekt 1306.
fotografia:
Merduch, Jurij
,
2013
opracowanie dokumentu: Skoczeń-Marchewka, Beata, 2013.07.26,
instytucja: Muzeum Etnograficzne im. Seweryna Udzieli w Krakowie
instytucja: Muzeum Etnograficzne im. Seweryna Udzieli w Krakowie
Moja galeria / Loguj
Powered by Midas Browser ©
 |
 |
 |
Copyright © ArchInfo Powered by Midas Browser © |