warianty tytułu: Upadek Pana Jezusa pod krzyżem
datowanie klocka drzeworytniczego:
1800-1825
datowanie odbitki graficznej:
1921
opis:
Fragment drzeworytu zlepionego pierwotnie z czterech odbitek. W obiekcie kompletnym zajmuje miejsce u dołu po prawej stronie, ukazując postać Chrystusa upadającego pod krzyżem. Wsparty prawą ręką na nierówności gruntu, lewą ręka przytrzymuje krótsze ramię czarnego krzyża. Ciało Jezusa jest lekko uniesione i skręcone, a twarz o wyrazistych oczach zwrócona do widza. Na głowie Chrystus ma koronę cierniowa splecioną z licznych cienkich gałązek z l drobnymi kolcami. Jest opasany łańcuchem. W prawym dolnym rogu została ukazana frontalnie mała postać św. Weroniki z chustą trzymana we wzniesionych rekach. Na niej widnieje głowa Chrystusa w koronie cierniowej. Wyżej, nad ramieniem krzyża są widoczne nogi i fragment szaty innej osoby towarzyszącej Chrystusowi w Drodze Krzyżowej. Po lewej, na wysokości głowy Zbawiciela ukazano profil i jedną z rąk oprawcy, którego półpostać ma miejsce na sąsiednim arkuszu. U dołu na poziomym pasie wyznaczonym równoległymi liniami mieści się na białym tle dalszy ciąg czarnego napisu: "AZPAN IEZUS UPADA:V"
[co znaczy:(OBR)AZ PAN JEZUS UPADA:V].
motyw ikonograficzny:
Chrystus upadający pod krzyżem
,
chusta
,
korona cierniowa
,
oblicze Chrystusa
,
święta Weronika
stan zachowania: dobry
numer inwentarza: Gr 3641/22
uwagi:
Autor deski, przez Galaunego, który publikuje cały drzeworyt jest określany, jako "nieznany rzeźbiarz" i zaliczany do grona twórców żmudzkich. Według Piwockiego podobne wyobrażenie Chrystusa znajdowało się w Kalwarii Żmudzkiej (obecnie Litwa). W zbiorach Biblioteki Uniwersyteckiej w Warszawie znajduje się odbitka będąca sąsiednią częścią opisywanego fragmentu, nr inw. Gr 3641/21.
Dwie dolne części drzeworytu ukazują różne etapy Drogi Krzyżowej: spotkanie z Matką, upadek pod krzyżem, postacie Szymona z Cyreny pomagającego Chrystusowi i św. Weroniki.
literatura:
Kieszkowski, Zwięzły katalog wystawy dawnych drzeworytów ludowych, 1921,
s. 33, nota nr 42
Jacher-Tyszkowa, Polska grafika ludowa, 1970,
s. 37 nota 156, s. 187 il. 132 (analogia z Biblioteki Jagiellońskiej)
Galaune, Lietuviu liaudies menas..., 1968,
s. XIV, il. 146
Piwocki, Drzeworyt ludowy w Polsce, 1934,
s. 52
obiekty związane:
5000000552
teka grafik
Teka Łazarskiego w Bibliotece Uniwersyteckiej w Warszawie
5000000871
odbitka graficzna
Chrystus upadający pod krzyżem - fragment
opracowanie dokumentu: Mosio, Grażyna, 2012.12.29,
instytucja: Muzeum Etnograficzne im. Seweryna Udzieli w Krakowie
.