materiał (podłoża): papier
technika: drzeworyt wzdłużny
tech. zdobnicza: kolorowanie
wymiary: 20,5 x 15,4 cm
datowanie klocka drzeworytniczego:
1968ante
datowanie odbitki graficznej:
około 1968
opis:
Drzeworyt w formie prostokąta stojącego, ukazuje świętą Barbarę z palmą i mieczem - atrybutami męczeńskiej śmierci. U stóp Barbary leży Dioskuros, wg tradycji ojciec, który zgładził własną córkę za przyjęcie chrześcijaństwa. Scena ta symbolizuje triumf wiary nad pogaństwem. Ponadto na tle nieba, w prawym rogu kompozycji, ukazuje się wzlatujący na obłoku anioł, który w ręce skierowanej do św. Barbary trzyma kielich z hostią. Na drugi planie po lewej wznosi się wieża, w której więziono Barbarę, a po prawej stoi kościół. Autor drzeworytu wiernie skopiował w pomniejszeniu wzór, skupiając uwagę na postaci świętej, ukazując ją z pogodnym uśmiechem, długimi włosami, koroną na głowie i aureolą, ubraną w suknię zdobioną wicią roślinną i płaszcz. Liczne partie kompozycji zostały uwydatnione gęstym szrafowaniem (np. fałdowania stroju i dachy budynków). Wzdłuż dolnej krawędzi odbitki umieszczono napis. Kolorowanie akwarelą fioletową, zieloną, ugrową, cynobrową i brązową.
motyw ikonograficzny:
anioł
,
Dioskuros
,
hostia
,
kielich mszalny
,
korona
,
kościół
,
miecz
,
palma męczeństwa
,
święta Barbara
,
wieża
numer inwentarza: 35875 MEK
uwagi:
Św. Barbara nie jest postacią potwierdzoną historycznie, wg hagiografów żyła w IV wieku, zmarła jako męczennica; za przyjęcie chrztu była więziona przez ojca w wieży, a następnie ścięta. W tradycji do św. Barbary zwracano się jako do patronki dobrej śmierci, orędowniczki w czasie burz i pożarów, epidemii dżumy. Jest opiekunką wielu zawodów, między innymi dzwonników, flisaków, kowali, ludwisarzy, górników. W sztuce ludowej przedstawiana jest najczęściej z atrybutami nawiązującymi do jej męczeńskiej śmierci: wieżą, mieczem, palmą i kielichem z hostią.
Drzeworyt jest pomniejszoną kopią odbitki z Teki Łazarskiego, (por. np. 48929 MEK). Kolorowanie akwarelą zbliżone do oryginału.
literatura:
Kieszkowski, Zwięzły katalog wystawy dawnych drzeworytów ludowych, 1921,
s. 26, nr 21 (dot. podobnej odbitki z "Teki Łazarskiego")
Skoczylas, Drzeworyt ludowy w Polsce, 1934,
s. 59 (dot. podobnej odbitki z "Teki Łazarskiego")
Galaune, Lietuviu liaudies menas..., 1968,
il. 131, nota s. 267 (dot. podobnej odbitki z "Teki Łazarskiego")
Jacher-Tyszkowa, Polska grafika ludowa, 1970,
s. 32 nota 123, fot. na s. 195 (dot. podobnej odbitki z "Teki Łazarskiego")