BAZA
DRZEWORYTÓW
DRZEWORYTÓW
Baza Danych
00000796
.jpg)
.jpg){kind=link}
datowanie odbitki drzeworytniczej:
około 1850
opis:
Kompozycję w kształcie prostokąta stojącego wypełnia szeroka, dzwonowata szata Matki Boskiej trzymającej na prawej ręce Dzieciątko Jezus, a w lewej dłoni berło zwieńczone stylizowanym pąkiem kwiatowym. Na głowach obu postaci widnieją korony zamknięte. Głowę Marii z koroną otacza okrągła aureola o obrębie z dwóch równoległych linii i tle w drobne czarne punkty ułożone w pionowych rzędach. Matka Boska o owalnej twarzy ukazanej en face, ma oczy w kształcie migdałów i misternie ufryzowane włosy, które opadają spod korony na ramiona w spiralnie zwiniętych pojedynczych puklach. Płaszcz Marii jest ozdobiony białymi drobnymi, gęsto rozmieszczonymi motywami gwiazd, listków i kropek na czarnym tle. Szerokie taśmy obszyte drobnymi zaokrąglonymi ząbkami lamują brzegi płaszcza. Na białym tle są rozmieszczone naprzemiennie dwojakiego rodzaju klejnoty. Rozchylony płaszcz ukazuje przód sukni w symetryczny wzór ze stylizowanych białych wici roślinnych na czarnym tle, z wielopłatkowa rozetą - kwiatem o okrągłym środku z monogramem maryjnym. Dekolt i ramiona Marii są zakryte łańcuchami oraz sznurem korali. Niżej na szacie rozmieszczono dwa sznury korali. Na dolnym wisi nad rozetą krzyż. Kolejny sznur korali z towarzyszącym mu łańcuszkiem opasuje szatę na wysokości rozety. Jezus zwrócony w stronę Matki ma pełną twarz i krótkie włosy zwinięte w loki. Jego głowę w koronie otacza okrągła aureola z obwodem z krótkich czarnych promieni. Szata Dzieciątka, z lamówką o geometrycznym wzorze - u dołu, jest także rozkloszowana. Na tle pionowych kreseczek gęsto rozmieszczono na niej czarne kropki otoczone kręgami drobnych punktów. Szyję otaczają liczne łańcuszki. Dwa krzyżują się na piersi. Dzieciątko prawą dłonią podtrzymuje swoją lewą okaleczoną stopę o białych palcach i ryzowanej podeszwie. Proste promienie, które emanują z obu postaci wypełniają przestrzeń pozostałą pod łukiem arkady. Na białym pasie wzdłuż brzegu łuku ciągnie się inskrypcja poprzedzona wicią roślinną po lewej stronie. Litery N, Z są odwrócone, część słów skrócona lub błędna. Łuk jest wsparty na dwóch kolumnach spiralnie owiniętych wicią przypominającą gałązkę jodły. Głowice kolumn są skomponowane z dużych stylizowanych liści. Górne rogi drzeworytu wypełniają nieregularne motywy czteropłatów na czarnym tle w deseń z białych punktów i stylizowanych listków. Całość została obwiedziona prostą czarną linią.
motyw ikonograficzny:
arkada
,
aureola
,
berło
,
kolumna
,
korona
,
Matka Boska Łąkowska
,
Matka Boska z Dzieciątkiem
,
monogram (MARIA)
,
naszyjnik
,
stopa
stan zachowania: dobry
napisy i znaki:
OBRAS. NAYSWIETSZEI.P.M. ŁAKOWSIIEY. VOICOWREFERMATVW.
,
(na łuku arkady)
MARYIA
,
(na szacie Matki Boskiej)
numer inwentarza: ECT.3038
uwagi:
Według przekazów Łąki były miejscem kultu pogańskiego. W XIII w. wybudowano w osadzie małą drewnianą świątynię by upamiętnić pewne objawienie. Legenda mówi, że dzieciom pasącym bydło ukazała się figura Matki Boskiej płynąca w górę Drwęcy. Odniesiona do Nowego Miasta, zniknęła. Kolejnego dnia została znaleziona na drzewie w Łąkach. Zlecono wykonanie figury Matki Bożej, którą lud otoczył czcią. Inne podanie mówi, że kaplicę wybudował Krzyżak, wójt bratiański w roku 1400 lub 1401. Sława Łąk zaczęła się rozpowszechniać stopniowo, a w XVII w. opiekę nad kościołem objęli oo. reformaci. Nadali rozgłos kultowi Matki Bożej z Dzieciątkiem, do której przybywali liczni pątnicy i rozpoczęli starania o koronację. Cudowna drewniana figura w typie Pięknej Madonny ma ok. l00 cm wysokości i została zakryta nałożonymi bogatymi sukienkami. W 1752 r. koronowano ją dzięki zezwoleniu Benedykta XIV. Była to szósta koronacja na terenie Rzeczypospolitej. W XVIII i XIX w. sława sanktuarium rosła. Zyskało nazwę "zachodniopruskiej Częstochowy". Mimo trudności, jakie czynił rząd pruski, Polacy z Warmii, Kurpiów dążyli do Łąk Bratiańskich jako do ogniska życia narodowego i religijnego. Zamknięcie klasztoru w 1875 r. przez zaborców położyło kres manifestacjom patriotycznym i pielgrzymkom. W 1882 r. spłonął kościół. Uratowaną cudowną figurę, przeniesiono do fary w Nowym Mieście Lubawskim, gdzie znajduje się do dzisiaj w ołtarzu głównym. Cześć Madonnie oddawana jest przez wiernych w dalszym ciągu, co potwierdzają pielgrzymki i wota.
Drzeworyt pochodzi z kolekcji Józefa Gwalberta Pawlikowskiego (1793-1852)- mecenasa sztuki i kolekcjonera, działacza gospodarczego i politycznego, syna założyciela zbiorów sztuki w Medyce, które sam znacznie powiększył. Wśród różnorodnych zbiorów J. G. Pawlikowskiego znalazła się również unikatowa kolekcja 143 drzeworytów ludowych. Stanowi ona niezwykle cenny i pionierski zasób, a jej twórca należy do pierwszych zbieraczy, który – gromadząc „starożytności ojczyste” – umiał skierować uwagę na niedoceniane przez jemu współczesnych prace ludowych i prowincjonalnych artystów. Tworzona była od lat 30. do 50. XIX wieku, czyli w okresie, kiedy działali ostatni już drzeworytnicy, wykonujący swe usługi dla ludności wiejskiej.
Tworząc kolekcję ludowych drzeworytów, Pawlikowski korzystał z pomocy Kajetana Wincentego Kielisińskiego (1810-1849), rysownika i rytownika, przez pewien czas opiekuna zbiorów medyckich. W czasie swoich wędrówek po Galicji, Mazowszu, Lubelszczyźnie czy Wielkopolsce nabywał on grafiki między innymi od drzeworytników i sprzedawców dewocjonaliów. Kilka drzeworytów ludowych pozyskanych zostało także przez Teofila Żebrawskiego w latach 1845-1851, również współpracującego z Pawlikowskim, który cały swój zbiór w 1849 roku przeniósł z Medyki do Lwowa. W 1921 roku spuścizna po Józefie Gwalbercie Pawlikowskim, trafiła do Zakładu Narodowego im. Ossolińskich we Lwowie, przekazana tam przez wnuka, Jana Pawlikowskiego. Po II wojnie pozostałe we Lwowie zbiory weszły w skład Biblioteki Akademii Nauk USRR, która po odzyskaniu niepodległości przez Ukrainę przemianowana została na Lwowską Narodową Naukową Bibliotekę Ukrainy im. Wasyla Stefanyka. Drzeworyty ludowe przechowywane są w Oddziale Sztuki Biblioteki, w Pałacu Baworowskich we Lwowie.
Dawny numer inwentarza 1251f/43(?).
literatura:
Piwocki, Drzeworyt ludowy w Polsce, 1934,
s. 21-24, 41
Szymański,Ludowa sztuka dewocyjna Łąk Bratiańskich,"Zeszyty Państwowego Muzeum Etnograficznego w Warszawie", 1973-1974,
s. 76
fotografia:
Merduch, Jurij
,
2013
obiekty związane:
.jpg)
opracowanie dokumentu: Mosio, Grażyna, 2013.08.13,
instytucja: Muzeum Etnograficzne im. Seweryna Udzieli w Krakowie
instytucja: Muzeum Etnograficzne im. Seweryna Udzieli w Krakowie
Moja galeria / Loguj
Powered by Midas Browser ©
 |
 |
 |
Copyright © ArchInfo Powered by Midas Browser © |