datowanie klocka drzeworytniczego:
1751?-1800?
datowanie odbitki graficznej:
1921
opis:
Odbitka, która po przecięciu na pół, była przeznaczona do doklejenia po bokach wizerunku św. Józefa z Dzieciątkiem. Kompozycję posiada wyraźnie widoczną linię podziału biegnącą w pionie, pośrodku. Całość jest obramowana dwoma równoległymi liniami. Drzeworyt jest fragmentem większej kompozycji tworzonej ze sklejonych pięciu arkuszy papieru, z odbitek z czterech klocków drzeworytniczych. Na kompletnym obrazie drzeworytniczym świętego Józefa z Dzieciątkiem otaczają święci: Jan Nepomucen i Ignacy Loyola - ukazani u dołu oraz w strefie niebiańskiej - Barbara i Apolonia. Na opisywanej odbitce są widoczne popiersia św. Jana Nepomucena i Ignacego Loyoli. Ukazany po lewej św. Jan Nepomucen ma głowę w birecie otoczoną aureolą z trzema z pięciu gwiazd. W prawej ręce trzyma krucyfiks.Jego lewe ramię jest przycięte. Po prawej ukazano św. Ignacego Loyolę trzymającego w lewej dłoni liść palmy i posiadającego przycięte prawe ramię. Jego głowę w birecie otacza okrągła aureola ozdobiona drobnym ząbkowaniem. W górnej części zakomponowano mniejsze od poprzednich wizerunki klęczących świętych Barbary i Apolonii w podobnych strojach, koronach na głowach otoczonych aureolami. Ukazana po lewej św. Barbara w prawej dłoni trzyma miecz, w lewej wzniesionej kielich z hostią. Za nią widnieje wieża o szpiczastym hełmie. Ukazana po prawej św. Apolonia trzyma w prawej ręce obcęgi z zębem, w lewej - liść palmowy. Święte są oddzielone kłębiącymi się obłokami.
motyw ikonograficzny:
aureola
,
gałązka palmy
,
gwiazda
,
hostia
,
kielich
,
korona
,
krzyż
,
miecz
,
obcęgi
,
święta Apolonia
,
święta Barbara
,
święty Ignacy Loyola
,
święty Jan Nepomucen
,
wieża
,
ząb
stan zachowania: dobry
numer inwentarza: Gr 3641/25
uwagi:
Św. Józef był patronem cieśli, drwali, robotników, małżonków, rodzin katolickich, ale też dobrej śmieci. To łączy go ze św. Barbarą, która prócz opieki nad uprawiającymi niebezpieczne zawody, była patronką dobrej śmierci, chorych na dżumę, a także kaplic cmentarnych. Apolonia męczennica, zginęła na stosie, kładąc tym samym kres torturom i jest patronką dentystów oraz cierpiących na ból zębów. Towarzyszą im święci patronujący zakonowi jezuitów. Św.Jan Nepomucen - jest opiekunem spowiedników, osób oszczerczo obmawianych. Jest przyzywany przez tonących i podczas powodzi, broni mostów i grobli. Św. Ignacy Loyola był założycielem zakonu jezuitów. W literaturze można znaleźć przykłady pełnej wersji kompozycji, w bazie publikowane są między innymi obiekty nr inw: I.11061 BJ, S/155/B/6/MT.
literatura:
Kieszkowski, Zwięzły katalog wystawy dawnych drzeworytów ludowych, 1921,
s. 31, nr 40
Skoczylas, Drzeworyt ludowy w Polsce, 1934,
s. 63
Jacher-Tyszkowa, Polska grafika ludowa, 1970,
s. 36, 185, kat. 153
Galaune, Lietuvius liaudies menas..., 1968,
s. 264, kat. 75
Łączyński,Oryginał czy kopia?, "PSL", 1987,
s. 59-63
obiekty związane:
5000000557
odbitka graficzna
Święty Józef z Dzieciątkiem
5000000552
teka grafik
Teka Łazarskiego w Bibliotece Uniwersyteckiej w Warszawie